طراحي ابزار ارزيابي سريع سامانه مراقبت و گزارش‌دهي بيماري‌هاي واگير براي بيمارستان‌ها: يك پژوهش كاربردي

Designing A Rapid Assessment Questionnaire to Evaluate the Communicable Diseases Surveillance System for Hospitals: An Applied Study

مقدمه و اهداف: يكي از اجزاي اصلي سامانه‌هاي مراقبت از بيماري‌هاي واگير ارزيابيسامانه است. با توجه به تأكيد سازمان جهاني بهداشت براي تهيه ابزارهاي لازم در اين خصوص و در حالي كه در ايران ابزار مناسبي براي آن وجود ندارد، اين مطالعه براي نخستين بار در ايران به طراحي ابزار ارزيابي سامانه مراقبت و گزارش‌دهي بيماري‌هاي واگير در بيمارستان‌ها و پايلوت آن مي‌پردازد. روش كار: در مرحله اول حيطه‌هاي لازم درپرسشنامه تعيين و چك‌ليست اوليه تهيه شد. روايي صوري و روايي محتوايي ارزيابي شد. پايلوت چك‌ليست در بيمارستان‌هاي شهرستان تبريز انجام گرفت. داده‌ها به نرم‌افزار SPSS نسخه 18 وارد شد. براي ارزيابي پايايي، هم‌ساني دروني با استفاده از آلفاي كرونباخ و تست كوادر-ريچاردسون استفاده شد. يافته‌ها: توجه به يافته‌هاي اين مطالعه، يك پرسشنامه شامل 26 سؤال در 5 بخش با 20 شاخص طراحي شد. بر اساس پرسشنامه، 15 بيمارستان(78/9%) گزارش‌دهي بيماري‌هاي واگير ادغام شده داشتند، كه از اين تعداد، در هيچ‌يك از بيمارستان‌ها اهداف سامانه مراقبت و گزارش‌دهي بيماري‌ها تعريف نشده و فقط 2 بيمارستان(13/3%) تا حدودي داراي قوانين حمايتي بودند. هيچ‌كدام از بيمارستان‌ها به تجهيزات مورد نياز مراقبت و گزارش‌دهي بيماري‌هاي واگير دسترسي نداشته و امكان تعيين كامل بودن و به موقع بودن گزارش‌دهي بيماري‌هاي واگير وجود نداشت. نتيجه گيري: يافته‌هاي اين بررسي نشان داد كه بيمارستان‌ها داراي شرايط مناسبي از نظر شاخص‌هاي مختلف سامانه مراقبت و گزارش‌دهي بيماري‌هاي واگير نيستند و نياز به طراحي و بازنگري سامانه مراقبت در بيمارستان‌ها وجود دارد.

Background and Objectives: Evaluation is one of the main components of communicable diseases surveillance. Despite the World Health Organization’s emphasis for preparation of evaluation tools, there is no suitable tool in Iran. This study aimed to prepare a tool for evaluation of communicable diseases surveillance in hospitals and to pilot it. Methods: Items were prepared in the first step and the first version of questionnaire was developed. Face validity and content validity were checked. Piloting of the questionnaire was done in Tabriz hospitals. Data were entered into SPSS 18. For evaluation of reliability, internal consistency was measured using Cronbach's α and Kuder-Richardson. Results: According to the results, we developed a questionnaire containing 29 questions in 5 domains with 20 indexes. Fifteen hospitals (78.9%) had a communicable diseases reporting system. The goals of reporting system were not described in these hospitals and only 2 (13.3%) hospitals had supporting laws. None of the hospitals had complete access to the surveillance system and reporting tools. Conclusion: The developed questionnaire can be a useful tool to evaluate the communicable diseases surveillance system in hospitals. The reporting systems in the hospitals are not complete.