توزيع فلورايد در آب‌هاي زيرزميني، خاك و تعدادي از گياهان زراعي منطقه اصفهان

Fluoride Distribution in Groundwater, Soil and Some Crops in Isfahan Region

ميزان فلورايد محلول در آب‌هاي زيرزميني، خاك و تعدادي از گياهان زراعي در اطراف اصفهان به وسيله روش الكترود انتخابگر يوني (ISE) اندازه‌گيري شد. ميانگين غلظت فلورايد در آب‌هاي منطقه مورد مطالعه در فصل بهار و تابستان به ترتيب 0/3 و 0/05 ميلي‌گرم در ليتر بود. اين مقادير در محدوده مجاز براي مصارف آبياري بوده ولي براي مصارف آب آشاميدني داراي كمبود مي‌باشد. ميانگين غلظت فلورايد محلول در نمونه‌هاي خاك‌‌ 0/1 و حداكثر آن 2/3 ميلي‌گرم بر كيلوگرم بود. به طوركلي، نقشه پراكنش مكاني فلورايد محلول در خاك نشان داد كه ميزان فلورايد در اطراف مراكز عمده صنعتي يعني كارخانه‌هاي ذوب آهن و فولاد مباركه و هم‌چنين پالايشگاه و نيروگاه بيشتر مي‌باشد. در اندام هوايي گياهان نيز كمترين و بيشترين مقدار فلورايد به ترتيب در يونجه با 0/2 و در ذرت با 4/2 ميلي‌گرم در كيلوگرم وزن خشك مشاهده گرديد. بالاترين ميانگين غلظت فلورايد مربوط به گوجه‌فرنگي با 6/3 ميلي‌گرم در كيلوگرم بود. ميزان فلورايد در گياهان با ميزان فلورايد در خاك و آب آبياري داراي هم‌بستگي مثبت و در سطح 1 درصد معني‌دار و با ظرفيت تبادل كاتيوني خاك داراي هم‌بستگي منفي و در سطح 5 درصد معني‌دار بود.

Concentration of soluble fluoride in groundwater, soil, and some crops in Isfahan region was determined by Ion Selective Electrode (ISE) method. The mean fluoride concentration of water samples in the study area was 0.3 and 0.05 mg L-1 in the spring and summer, respectively. These values are in an acceptable limit for irrigation, whereas for drinking water, they are in deficiency range. The average and maximum concentrations of soluble fluoride in soil samples were 1.0 and 3.2 mg kg-1, respectively. In general, the spatial distribution of fluoride in soils showed that fluoride content around major industrial centers such as Isfahan Steel Factory, Mobarakeh Steel Co., and Isfahan oil refinery was higher than other sites. The minimum and maximum fluoride contents of crops were observed in alfalfa as 0.2 and in corn as 4.2 mg kg-1, respectively. Tomato had the highest mean concentration of fluoride as 3.6 mg kg-1. The fluoride concentration in plants positively correlated with the fluoride concentration in irrigation water and soil (P < 0.01) and negatively correlated with cation exchange capacity of soil (P < 0.05).