تأثير جزيه بر مصونيت نظامي زردشتيان و تداوم حيات آن ها

جزيه يا سربها از جمله ماليات­هاي پيش از اسلامي است كه در دوره اسلامي متناسب با اهداف و آرمان‌هاي جامعه اسلامي با تغييراتي امضا شده است. غير مسلمانان ساكن در قلمرو اسلامي (اهل ذمه) براي بهره­مندي از مصونيت نظامي و باقي ماندن بر آيين خود به حاكم اسلامي جزيه پرداخت مي­كردند. پرسش اصلي پژوهش اين است كه پرداخت ماليات جزيه چه تأثيري بر حيات زردشتيان ايران گذاشته است؟ به نظر مي­رسد جزيه براي الزام و اجبار اهل ذمه به پذيرش اسلام وضع شده باشد. بررسي متون اوليه تاريخي نشان مي­دهد كه برقراري جزيه نه تنها موجب گرايش زرتشتيان به اسلام نشد و دشواري خاصي براي زندگي آنان ايجاد نكرد؛ بلكه سبب شد تا زرتشتيان با پرداخت جزيه از نظر نظامي و امنيتي مصونيت پيدا كرده بر دين خود باقي بمانند. همچنين، نشان داده شد كه گرايش تدريجي زردشتيان به اسلام نه رهايي از فشار ماليات جزيه، بلكه براي به دست آوردن موقعيت‌هاي اجتماعي بهتر و براي جذب شدن در جامعه غالب اسلامي بوده ­است.