جايگاه اشرافيت نظامي در مناسبات ايلخانان و مماليك

The Position of Military Aristocracy in the Relationships Between Ilkhanids and Mamaliks

ماهيت نظامي ساختار حكومت ايلخانان و مماليك، جايگاه ويژه سپاه و سلطۀ هرچه بيشتر اشرافيت نظامي را در پي داشت. سنخ مناسبات دو حكومت كه در بيشتر موارد وجه تقابلي داشت، موجب مي‌شد سران نظامي در چگونگي اين مناسبات سهم تعيين كننده‌اي داشته باشند. از جمله مصاديق اين مسأله، پناهندگي اختياري يا اجباري بزرگان نظامي به قلمرو حكومت رقيب بود كه با اقبال بسيار همراه مي‌شد و سياست و اقتصاد مناطق محلّ منازعه را تحت تأثير قرار مي‌داد. پناهندگي يا جابجايي اشرافيت نظامي، به عنوان مسألۀ پژوهش حاضر با طرح اين سؤال اصلي تبيين و تحليل شده است كه جايگاه و كاركرد اشرافيت نظامي در ساختار حكومت ايلخانان و مماليك در ماهيت مناسبات حكومت‌هاي مذكور چه تأثيري داشت؟ حاصل پژوهش كه با رويكرد توصيفي ـ تحليلي انجام شده، حاكي از اين است كه در كنار مشي تهاجمي ايلخانان و كوشش‌هاي آنها براي جبران ناكامي خود در خطۀ شام و شيوۀ بيشتر تدافعي مماليك، پناهندگي امرا يكي از عوامل تشديد برخوردهاي آنها بود. درحالي كه ايلخانان از مسأله مذكور به عنوان بهانه يا انگيزه‌اي براي هجوم به شام استفاده مي‌كردند، حكومت مماليك مي‌كوشيد از اين مسأله، از نظر سياسي بهره‌برداري كند و دولت رقيب را تحت فشار رواني قرار دهد.

Military constitution of Ilkhanid and Mamalik states were led to especial position of army and more efficacy of military nobilities. Mentioned efficacy as well as the kind of these two states, that mostly were conflicted, were caused that Militaries had more roles in determining these relations. Some samples were freely or compulsory refuges of militaries to the realm of enemy state that was welcomed with great acceptance and influenced politics and economics of conflicted realms. To seek refuge, is explained and analyzed as the problem of our research. The question is what effects have had the place and function of noble military in Ilkhanid and Mamalik states? The result of the research by descriptive and analytic approach indicates that refugee of noble militaries was as factors of conflicts while Ilkhanids have used mentioned problem as a motivation for attacking Damascus, Mamaliks have tried to use this as political tool and put pressure on their enemies.