بررسي اولويت غذايي ماهي قزل آلاي خال قرمز 1758 ، Salmo trutta Linnaeus در رودخانه هاي حويق، شفارود، تنكابن و لار

Investigation on food preference in Salmo trutta fario in Hevigh, Shafarud,Tonekabon and Lar Rivers

قزل آلاي خال قرمز ماهي آسيب پذير از آزادماهيان بوده و در بالادست اغلب آبهاي شيرين حوزه ايراني درياي خزر منجمله رودخانه هاي حويق، شفارود، تنكابن و لار انتشار دارد. اين بررسي از زمستان 1388 تا پاييز 1389 و با هدف آشنايي با عادت تغذيه اي اين ماهي و تغييرات آن در رودخانه ها، فصول سال و اندازه ماهي صورت گرفت و از دستگاه الكتروشوكر ، تور پرتابي و قلاب دستي جهت صيد ماهيان استفاده شد. ماهيان مورد بررسي داراي اوزان 87/1 تا 9/893 (ميانگين 80/89±40/71) گرم، طول كل 46 تا 462 (ميانگين 94/64± 00/161) ميليمتر و سن +0 تا +7 (3 ساله ها غالب) بودند. ميانگينهاي شاخص هاي شدت تغذيه (IF) 07/327± 16/344 ، پري لوله گوارش (GSI) 58/5±17/7 و طول نسبي لوله گوارش (RLG) 10/0 ±89/0 برآورد گرديد كه با استفاده از آزمون كروسكال-واليس بين رودخانه ها از نظر اين شاخص ها و طول و وزن نمونه ها اختلاف آماري مشاهده گرديد. شاخص تهي بودن لوله گوارش (CV) نيز صفر (0) تعيين گرديد. در لوله گوارش قزل آلاي خال قرمز مناطق مطالعاتي 56 خانواده از 20 راسته جانوري شامل شكم پايان، دوكفه ايها ، زالوها ، كرمهاي كم تار ، ناجورپايان ، جورپايان ، قاب بالان ، دوبالان ، يكروزه ها ، نيم بالان ، پرده بالان، پروانه ها، مگالوپترا، سنجاقكها، جوربالان، بهاره ها، بال موداران، عنكبوتهاي آبي، كليسرداران و آزادماهي شكلان مشاهده شد كه دوبالان، قاب بالان و بال موداران بترتيب با 12 ، 7 و 6 خانواده، بيشترين تنوع را در محتويات غذايي قزل آلاي خال قرمز دارا بودند. نتايج بررسي كنوني نشان داد كه تغييرات اولويت غذايي بر حسب ايستگاه، فصل، سن و جنسيت ماهيان اندك مي باشد بطوري كه خانواده هاي Chironomidae، Simuliidae و Baetidae در تمامي رودخانه ها، Heptageniidae در 3 رودخانه و Tipulidae در رودخانه شفارود بعنوان طعمه اصلي بودند. همچنين خانواده Baetidae در 4 فصل، Chironomidae در 3 فصل، Simulidae و Hydropsychidae در 2 فصل و Heptageniidae و Tipulidae در يك فصل سال غذاي ترجيحي بودند. خانواده هاي Chironomidae و Baetidae در تمامي گروه هاي سني مورد مطالعه و خانواده هاي Heptageniidae و Simuliidae هر كدام در دو گروه سني به عنوان غذاي اصلي ميباشند و تفاوتي بين دو جنس نر و ماده از اين نظر مشاهده نشد. در يك جمع بندي ميتوان گفت كه اين ماهي در منطقه مطالعاتي، گونه اي بنتوزخوار و وسيع خوار مي باشد.

Salmo trutta fario is a vulnerable fish from Salmonid family in Iran and it exists in upstream areas of most Iranian rivers at southern Caspian Sea basin such as Hevigh, Shafarud, Tonekabon and Lar Rivers. The fish, samples were caught with electro-shocker, Cast-net and hook lines from winter to autumn 2010 and the aim was more information on the fish, feeding habit and its changes in different stations, seasons, fish body sizes and two sexes. Body weight was measured in studied fish specimens 1.87-893.9 (71.40±89.80)g, total length 46-462 (161.00±64.94)mm and age was 0+ - 7+ years old (3-aged specimens were dominant), too. The average index of intensity of food was measured, 344.16±327.07, gastero-somatic index 7.17±5.58 and relative length of gut 0.89±0.10 and Kruskal-Wallis test showed significant statistical differences among rivers in these indexes and in fish, weight and length. The coefficient of gut vacuity was 0 (Zero), too. The fish has fed on 56 animal families belong to 20 orders in studied area consist of Gastropoda, Bivalvia, Hirudinea, Opistopora (Oligochaet vorms), Amphipoda, Isopoda, Coleoptera, Diptera, Ephemeroptera, Hemiptera, Hymenoptera, Lepidoptera, Megaloptera, Odonata, Orthoptera, Plecoptera, Trichoptera, Hydracarina, Myriapoda and Salmoniformes, that Dipteran, Coleopteran and Trichopteran insects with 12, 7 and 6 families are diversified, respectively in the alimentary tract of the fish. Current study showed little changes in food preference in different stations, seasons, fish ages and its sexuality, that Chironomidae, Simuliidae and Baetidae families were as preferred foods in all rivers, Heptagenidae in 3 rivers, Tipulidae in Shafarud river, too. Baetidae family was as preferred food in all seasons, Chironomidae in 3 seasons, Simuliidae and Hydropsychidae in 2 seasons and Tipulidae in one season, too. Chironomidae and Baetidae families were as preferred foods in all age-groups and Heptagenidae and Simuliidae in two age-groups, too. It was not observed any difference between males and females in food preference. In general, it can be said that the fish is a benthos-feeder and a euryphagous fish in studied Rivers.