مسأله‌مندي زمان در دوران بازنشستگي:كاوشي كيفي از مسأله فراغت در ميان مردان بازنشسته شهر تبريز

The Problematic of Time during Retirement: Qualitative Study of Free Time Problem among Retired Men in Tabriz City, Iran

براي بسياري از افراد، ورود به دوران بازنشستگي، مرحله‌اي مهم در چرخه زندگي همراه با پيامدهاي معنادار اقتصادي، اجتماعي، جمعيتي و خانوادگي است. انتقال از وضعيت شاغل بودن به بازنشسته شدن، يك گذار نقش مهم در مسير زندگي است كه به رغم آنكه شايد اهميت آن از پذيرش و انتقال نقش‌هاي جديد در دوران جواني مانند عهده‌دار شدن نقش‌هاي شغلي، همسري، والدي، و نظاير آن كمتر نباشد، اما كاوش‌هاي علمي چندان گسترده‌اي پيرامون آن صورت نگرفته است. پژوهش حاضر به مطالعه مسأله‌مند بودن اوقات فراغت در ميان مردان بازنشسته شهر تبريز و نحوه مواجهه آنان با موضوع گذران وقت در دوران پس از اشتغال مي‌پردازد. با استفاده از رويكرد كيفي و روش نظريه زمينه‌اي، 23 نفر از مردان بازنشسته شهر تبريز مصاحبه شدند. اطلاعات گردآوري شده با استفاده از كدگذاري باز، محوري و گزينشي مورد تحليل قرار گرفتند. يافته‌ها در قالب خط داستان، (شامل 10 مقوله اصلي از قبيل ديگري اميدبخش، دوآليسم جهت‌گيري ديني، بازنشستگي سالم، جامعه‌پذيري نسلي ورزشي) و مدل پارادايمي ارائه شدند. نتايج تحقيق حاكي از آن است كه مردان بازنشسته در شهر تبريز، استراتژي‌هاي گذران وقت متنوعي را تجربه مي‌كنند. به‌بيان ديگر، بازنشستگان مرد، استراتژي‌هاي متفاوتي را براي پر كردن اوقات فراغت و مقابله با سردرگمي به كار مي‌برند. اما لزوما اين استراتژ‌ي‌ها مفيد واقع نمي‌شوند و در واقع عده‌اي از آنان با وجود تمام آسايش‌ها و لذات اين دوران، ممكن است هنوز نتوانند از اين دوران حس خوشايندي داشته باشند و با گسست مضاعف سرمايه‌اي كه هم مادي و هم معنوي است روبرو ‌شوند.

For many people, entering into retirement is an important phase in life cycle with significant economic, social, demographic, and familial consequences. Transition from employment to retirement is an important role transition in the life course, but there are a little scientific researches conducting on this subject. The present paper examines problematic of free time among retired men in Tabriz and explore their coping strategies with time use in the post-employment period. Using qualitative approach and ground theory, we interviewed 23 retired men in Tabriz. The data analyzed using open, axial, and selective coding. Findings presented in framework of storyline (including 10 main categories such as hopeful-others, dualism of religious orientation, healthy retirement, generative-sportive socialization) and paradigmatic model. The results of the study indicate that retired men in Tabriz experience various time use strategies. In other word, retired men use different strategies for spending their leisure time and dealing with turmoil, but these satrategies always are not constructive. In fact, in spite of all gratifications and enjoyments which this period have, some of retired men may not be able to have a happy feeling and confront with decreasing material and spiritual capital.