سينتيك آزاد شدن پتاسيم غير‌تبادلي در خاكدانه‌هاي با اندازه متفاوت در تعدادي از خاك‌هاي آهكي

Kinetics of Non-exchangable Potassium Release in Aggregates with Different Sizes in a Number of Calcareous Soils

مطالعه سرعت آزاد شدن پتاسيم اهميت زيادي در درك بهتر وضعيت پتاسيم قابل استفاده گياه در خاك‌هاي مختلف دارد. خاكدانه‌هاي با اندازه مختلف تأثيرات متفاوتي بر آزاد شدن عناصر غذايي دارند. هدف اين پژوهش، مطالعه سرعت آزاد شدن پتاسيم غيرتبادلي در خاك، خاكدانه‌هاي ريز و درشت تعدادي از خاك‌هاي آهكي بود. براي اين منظور، سرعت آزاد شدن پتاسيم غيرتبادلي در پنج خاك آهكي استان چهارمحال و بختياري و خاكدانه‌هاي ريز و درشت (كوچك‌تر از 0/25 ميلي‌متر و بزرگ‌تر از 0/25 ميلي‌متر) مطالعه شد. نمونه‌هاي خاك به روش متوالي و با استفاده از كلريد كلسيم0/01 مولار در دماي 1±25 درجه سانتي‌گراد به مدت 2 تا 2017 ساعت عصاره‌گيري شدند. نتايج نشان داد كه دامنه تغييرات پتاسيم آزاد شده پس از 2017 ساعت، در خاك، خاكدانه‌هاي ريز ودرشت به‌ترتيب در دامنه 372/7- 173/5، 426/1- 215/1 و 381/5- 178/9 ميلي‌گرم بر كيلوگرم بود. نتايج اين پژوهش نشان داد كه مقدار پتاسيم آزاد شده از خاكدانه‌هاي ريز، بيشتر از خاك و خاكدانه‌هاي درشت بود. براساس ضريب تشخيص و خطاي استاندارد، پتاسيم غيرتبادلي آزاد شده با استفاده از معادله‌هاي مرتبه اول، تابع تواني، انتشار پارابوليكي و الوويچ ساده به‌خوبي توصيف شد. ضرايب سرعت آزاد شدن پتاسيم در خاك‌هاي مختلف متفاوت بود. به‌طور‌كلي، مقدار پتاسيم تجمعي آزاد شده و سرعت آزاد شدن آن در محلول كلريد كلسيم، در خاكدانه‌هاي ريز بيشتر از خاكدانه‌هاي درشت بود.

The study of the kinetics of non-exchangeable potassium (NEK) release is very important for a better understanding of K availability for plants in different soils. Moreover, aggregates with different sizes have different effects on the release of nutrients. Therefore, the aim of this study was to examine the release of NEK in 5 calcareous soils of chaharmahalva- bakhtiari province, and small and large aggregates (<250 μm and >250 μm) using CaCl2 0.01 M at 25±1ºc for 2- 2017 h. The results showed that cumulative released NEK in soils, and small and large aggregates was 173.5-372.7, 215.1-426.1 and 178.9-381.5 mg kg-1, respectively. The results revealed that coefficients of the cumulative released NEK in small aggregates was lower than those of the soils and large aggregates. Based on the coefficient of determination (R2) and standard error (SE), the released NEK was well described by the first order, the power function, parabolic diffusion, and simplified Elovich equations. The rate coefficients of the release of K were different in different soils. The cumulative released amount of K and its rate of release in a solution of calcium chloride in small aggregates was more than those of large aggregates.