بررسي تغييرات فصلي ميزان فرسايش با استفاده از اندازه گيري مستقيم

پديده فرسايش خاك و پيآمدهاي ناشي از آن مانعي اساسي در برابر توسعه كشور محسوب مي شود. براي كنترل مقرون بصرفه فرسايش، كسب اطلاع از وضعيت پويايي و شناخت زمان ها و مكان هاي حساس به فرسايش در داخل حوضه ضروري است. در اين پژوهش سعي شد فرآيند ديناميكي فرسايش خاك از نظر تغييرات زماني (فصلي) و تغييرات مكاني (واحدهاي سنگ شناسي)، از طريق اندازه گيري مستقيم در حوزه آبخيز ورتوان، بررسي گردد. بدين منظور، پس از تهيه نقشه دقيق واحدهاي سنگ شناسي حوضه، تله هاي رسوبگير روي دامنه هاي هر واحد، نصب و در پايان هر فصل، رسوبات موجود در تله ها جمع آوري و پس از خشك كردن توزين شد. نتايج نشان داد فرسايش در اين حوضه ماهيت ديناميكي داشته و داراي تغييرات زماني و مكاني زيادي است. حداكثر ميزان فرسايش مربوط به فصل پائيز بوده (71 درصد) و به ترتيب در فصول بهار (19 درصد) و زمستان (10 درصد) كاهش يافته و در فصل تابستان هيچ رسوبي در تله ها تجمع نيافته است. همچنين، ميانگين وزن رسوبات تجمع يافته به ترتيب در واحدهاي توف پلاژيوكلازدار (178.2 گرم)، شيل ذغالي (34.4 گرم)، مادستون قرمز (29.9 گرم)، آندزيت (21.7 گرم)، توف (16.7 گرم)، ماسه سنگ شمشك (14.9 گرم)، ماسه سنگ قرمز (9.8 گرم)، آهك شيلي (9.5 گرم) و نهايتا آهك اوربيتولين دار (6.5 گرم) كاهش يافته است. با استفاده از نتايج اين پژوهش مي‌توان با اعمال روش هاي مديريتي مكاني (تمركز اقدامات كنترل فرسايش در مكان هاي حساس) و يا زماني (حفظ پوشش گياهي و كنترل شخم در فصول حساس) ميزان فرسايش حوضه را كاهش داد.