طراحي الگوي چالش‌هاي تدوين سياستگذاري فضايي مناطق روستايي كشور

در سال‌‌هاي اخير سياستگذاري روستايي دچار تغييرات اساسي شده و از‌آنجاكه اين سياستگذاري‌‌ها عمدتاً در قالب توسعه پايدار و با ديدگاه سرزميني مطالعه مي‌شود، پوشش همگاني همه بخش‌ها را مورد توجه قرار مي‌دهد. در ايران، نبود ديدگاه كل‌نگر در فرايند سياستگذاري كشور سبب شد تا بخش‌هاي مختلف در روستاها هر‌يك به‌صورت جزيره‌اي عمل كنند و به اصل مكمل بودن مكان‌ها توجه چنداني نشود. هدف اين مقاله، طراحي الگوي چالش‌هاي تدوين سياستگذاري فضايي مناطق روستايي كشور و ارائه راهكارهاي مناسب است. در اين پژوهش از نظريه داده‌بنياد براي استخراج و تحليل داده‌ها در سه مرحله كدگذاري باز، محوري و انتخابي استفاده شد. براي دستيابي به اشباع‌نظري، با بهره‌گيري از نمونه‌گيري نظري و روش گلوله‌برفي، نظر 14 نفر از نخبگان (افراد صاحب‌منصب در دستگاه‌هاي متولي توسعه روستايي) با مصاحبه نيمه‌ساختاريافته و به‌صورت انفرادي كسب شد. بر اين اساس، «سياستگذاري بخشي، متمركز و بالا به پايين» طبقه‌محوري شناسايي شد. نتايج نشان داد ضعف بنيان‌هاي انديشه‌اي و نظري سياستگذاري روستايي در ايران مهم‌ترين عامل در پيدايش، قوام و دوام سياستگذاري متمركز، بخشي و بالا به پايين عمل كرده‌ است. در‌عين‌حال سياست‌هاي تدوين شده از منظر نهادي و سرزميني يكپارچه نيستند و همچنين، فرايند تدوين و اجراي برنامه‌هاي توسعه روستايي منسجم و متصل نبوده و بازخورد مناسب شكل نمي‌گيرد. از‌اين‌رو مي‌توان گفت در وضعيت كنوني توجه به سياستگذاري يكپارچه بخشي ـ فضايي ضرورت دارد. اين ضرورت بايد با توجه به تمركززدايي اداري ـ فضايي و سياستگذاري يكپارچه سرزميني فراهم شود كه پيامد آن كاهش نسبي بخشي‌نگري و توجه به سياست‌هاي فضايي در نظام سياستگذاري و برنامه‌ريزي كشور است.