ماهيت پارادايم و ابعاد كل‌گرايانه آن

پارادايم مفهوم محوري فلسفه علم تامس كوهن است كه در چارچوبي كل‌گرايانه تعريف شده است. كوهن با تمسك به اين مفهوم پرسشهاي تحليلي تجربه‌گرايان پيش از خود را منحل كرد و با طرح پرسشهايي تاريخي و جامعه‌شناختي، در ادبيات فلسفه علم انقلابي ايجاد كرد كه هنوز همه ابعاد آن آشكار نشده است. كوهن در تعريف مفهوم پارادايم به روشني و عميقا تحت تأثير روانشناسي گشتالت است و با اينكه مفهوم پارادايم در آثار كوهن كاربرد يكساني ندارد، اما كوهن هميشه اين مفهوم را براي اشاره به ابعاد كل‌گرايانه شناخت علمي به كار مي‌برد. در اين نوشتار با اشاره به كاربردهاي متعدد مفهوم پارادايم از كل‌گرايي به عنوان مؤلفه مشترك آنها بحث خواهيم كرد. در بحث از قابليت ها و محدوديت هاي ناشي از رويكرد كل‌گرايانه كوهن نيز به تلاش كوهن براي رفع برخي از ابهام‌ها در خصوص ماهيت پارادايم خواهيم پرداخت و ميزان موفقيت كوهن در اين خصوص را ارزيابي خواهيم كرد.