بررسي پايداري عملكرد لاين هاي اميد بخش گندم نان با استفاده از روش هاي چندمتغيره

Yield stability evaluation of bread wheat promising lines using multivariate methods

به ­منظور مطالعه پايداري لاين‌هاي اميد­بخش گندم نان، آزمايشي با تعداد 16 لاين به­ همراه دو رقم شاهد چمران و افلاك به­ مدت دو سال زراعي در شش ايستگاه تحقيقاتي در قالب طرح بلوك­هاي كامل تصادفي با چهار تكرار انجام شد. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه به­ترتيب 9/80، 2/3 و 9/15 درصد از كل تغييرات مربوط به اثر محيط، اثر ژنوتيپ و برهمكنش ژنوتيپ و محيط بود. نتايج مدلآثار اصلي جمع ­پذير و برهمكنش ضرب­ پذير(AMMI) نشان داد كه چهار مولفه اصلي مدل AMMI معني­دار بودند و 4/78 درصد از تغييرات برهمكنش ژنوتيپ × محيط را توجيه كردند. هم­چنين مدل AMMI1 نشان داد كه لاين­ هاي S-91-9، S-91-14، S-91-13و S-91-15 به­علت داشتن ميانگين عملكرد بالاتر از ميانگين كل، مي­توانند به­ عنوان ژنوتيپ­هايي با پايداري بيش­تر انتخاب شوند. بر مبناي مدل AMMI2، لاين S9-91-13 يكي از پايدارترين لاين ­ها بود. مدل ضرب­پذير تغيير­ يافته (SHMM)كه براساس آن محيط­ هاي با حداقل اثر متقاطع در يك گروه قرار مي­گيرند، محيط­ هاي مورد مطالعه رابه سه گروه تفكيك كرد. گروه اول شامل داراب (هر دو سال)، ايرانشهر (سال اول)، خرم­آباد (هر دو سال) و دزفول (سال اول)،گروه دوم شامل دزفول (سال دوم)، اهواز (هر دو سال)، زابل (سال دوم) و ايرانشهر (سال دوم) و گروه سوم فقط شامل زابل (سال اول) بود. به ­نظر مي­رسد قرار گرفتن داراب و خرم­آباد در هر دو سال در يك گروه نشان ­دهنده مشابهت نسبي اين دو ايستگاه و حاكي از برهمكنش افزايشي يا غير ­كراس ­اوري است. در مجموع، لاين­S-91-13 با داشتن عملكرد و پايداري عمومي بالا، لاين­ برتر اين آزمايش بود كه براي مطالعات تكميلي جهت معرفي به ­عنوان رقم تجاري جديد انتخاب شد.

To determine yield stability of 16 bread wheat promising lines along with two commercial check cultivars,Chamran and Aflak, were studied in six experimental field stations for two successive cropping seasons (2012-2014). The experiments were conducted using randomized complete block design (RCBD) with four replications. The analysis of variance showed that 80.9, 3.2 and 15.9 percent of total variation were related to the environment (E), genotype (G) and G×E interaction effects, respectively. The results of additive main effects and multiplicative interaction (AMMI) model showed that the first four principal componentsof AMMI were significant and described 78.4% of the variance of G×E interaction. The AMMI1 model analysis indicated that S-91-9, S-91-14, S-91-13 and S-91-15, with an average grain yield higher than total mean, were the most stable lines. Based on AMMI2 model, S-91-13 was the most stable line. The shifted multiplicative model (SHMM), classified the environments in three groups. The first group consisted of Darab (first and second years), Iranshahr (first year), Khorramabad (first and second years) and Dezful (first year), while Dezful (second year), Ahwaz (first and second years), Zabul (second year) and Iranshahr (second year) were classified in the second group andZabul (first year)was only into the third group.The presence of Darab and Khorramabad in the same group indicates the relative similarity of these stations and existence of an additive or non-crossover interaction. Finally, the S-91-13 line with high yield and broad adaptability was selected as superior line for further investigation to introduce the new commercial bread wheat cultivar