ارزيابي پراكنده‌رويي شهري با استفاده از مدل هاي برنامه‌ريزي فضايي در مشهد

Investigation of Urban Sprawl Using Spatial Planning Models in Mashhad

ايده مداخله انساني ريشه در حس مسئوليت جامعه جهاني در حفاظت از جمعيت در معرض آسيب از خشونت‌هاي سياسي دارد و اين فرايند نشان‌دهنده اهميت يافتن مسائل اساسي حقوق بشر در يك فرايند تاريخي است كه امروزه به‌صورت يك متغير جهاني شده نمود پيداكرده است. درواقع، به نظر مي‌رسد كه با پايان يافتن جنگ سرد و اهميت يافتن مسائل نرم همچون حقوق بشر، مداخلات بشردوستانه در حمايت از اجتماع‌ها در مقابل دولت‌ها در كانون توجهات بين‌المللي قرارگرفته است و در اين راستا، مداخلات متعددي در سطح جهان ازجمله عراق و غيره صورت گرفت. بنابراين، موقعيت ژئوپليتيك كشورها در طول زمان و تحت تأثير عوامل مختلفي همچون مداخلات نظامي و جنگ‌ها، انقلاب‌ها، تحولات نظام بين‌المللي، نظام جهاني و تغيير در موازنه‌هاي قدرت همواره در حال تغيير و تحول است. به نظر مي‌رسد كه مداخلات بشردوستانه تا حدود زيادي متأثر از منافع ملي دولت‌ها و قدرت‌هاي بزرگ درصحنه روابط بين‌الملل باشد. اين مسئله در مداخله ايالات‌متحده آمريكا در عراق در 2003 به‌خوبي نمود پيداكرده است. به نظر مي‌رسد كه مداخله ايالات‌متحده آمريكا در عراق در 2003 نه به خاطر منافع بشردوستانه بلكه به خاطر منافع هژمونيك آمريكايي در نظام بين‌الملل و خاورميانه بوده است. اهداف: اين پژوهش به دنبال بررسي رابطه ميان مداخله ايالات‌متحده در عراق در 2003 و منافع هژمونيك آمريكايي و پيوند اين منافع هژمونيك با اهداف بشردوستانه است. مواد و روش‌ها: تحقيق در اين پژوهش توصيفي- تحليلي و روش گردآوري دادهها منابع كتابخانه‌اي، اسنادي و منابع معتبر اينترنتي است. سؤال محوري اين پژوهش بر اين اساس است كه چه ارتباطي بين مداخله ايالات‌متحده در عراق در 2003 با بهانه بشردوستانه و منافع ايالات‌متحده در عراق وجود دارد؟ نتيجه‌گيري: نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه ايالات‌متحده با پيوند زدن مفاهيم مبارزه با تروريسم و تلاش براي گسترش ليبرال دموكراسي با مداخله بشردوستانه، به دنبال پيگيري منافع هژمونيك خويش در خاورميانه و عراق بوده است.

Introduction and Background Urban sprawl is a key subject of interest among urban planners and policy–makers, which needs to measure and monitor in order to overcome its impacts. In fact, urban expansion, and sprawl modeling is an interdisciplinary field as it involves numerous scientific areas such as geographical information system (GIS), complexity theory, urban geography, and remote sensing. Aims The present study aims to generate an urban sprawl model using spatial planning approaches in Mashhad city. This type of measurement of physical growth in urban districts of Mashhad city is essential to urban planners and decision–makers who immediately need updated database for planning and management purposes. Methodology For this purpose, modified relative Shannon’s entropy together with hierarchical clustering analysis was considered. Five geo–statistical variables were considered as independent input variables to measure sprawl model. Thus, to reveal probability relations between sprawl indices and aforementioned independent variables the correlation coefficients were used. Conclusion The results revealed an analogous output for both relative entropy measurement and hierarchical clustering analysis through the sprawl model. On this basis, three municipality districts were categorized as prone zones of the study area in regard of sprawl expansion pattern. A direct and significant correlation between sprawl indices and informal settlements was estimated equal to 0.44 through municipality districts. Also, direct correlations (R=0.32 to 0.30) were observed between sprawl index and frequency of crimes and building parcel size. Contrarily, the result revealed a reverse correlation (R=−0.50) between sprawl index and land price index was explored based on each districts. It seems that the sprawl expansion in these districts influenced the growth of informal settlements and increase of crimes. This phenomenon could trigger negative environmental and socio–economical impacts in the study area. Hence, the urban management in Mashhad city should control the sprawl expansion in the prone districts by environmental prevention of land use change and land degradation.