كليدواژه :
غدد فوق كليه , بيماري آديسون , بيماري كوشينگ , تشخيص آزمايشگاهي
چكيده فارسي :
غدد فوق كليه از اندام هاي درون ريز مهم در بدن دام هاي كوچك هستند كه اختلالات مرتبط بتا عملكرد آنها به دليل عدم تشخيص به موقع در بيشتر موارد خسارات جبران ناپذير و يا مرگ حيوان را به دنبال دارد. ساختار بافتي اين غدد منحصر بته فرد است و بخش هاي قشري و داخلي اين غدد هر كدام مسئول ترشح هورمون هاي مهمي در بدن دامها ميباشد. بيماري هاي عملكردي مهم در ميان بيماري هاي غدد فوق كليه در دام هاي كوچك را مي توان در دو دسته تقسيم بندي كرد. دسته اول بيماري هاي ناشي از پركاري و افزايش بيش از حد معمول هورمون هاي غدد فوق كليه هستند كه به نامهاي هايپرآدرنوكورتيسيسم يا سندرم/بيماري كوشينگ شناخته مي شوند و دسته ديگر بيماري هاي ناشي از كمكاري غدد فوق كليه هستند كه به نامهاي هايپوآدرنوكورتيسيسم يا سندرم/بيماري آديسون شناخته مي شوند. بيماري كوشينگ در سگ هاي مسن و موش خرما شايع است اما به ندرت در گربه ها رخ مي دهد. پر ادراري، پرنوشي، بيحالي، شكم متسع و آويزان و مو ريختگي از جمله شايعترين علائم باليني كوشينگ هستند. لوكوگرام استرس (شامل نوتروفيلي، لنفوپني، ائوزنوپني و مونوسيتوز) همراه با افزايش آلكالين فسفاتاز و كاهش وزن مخصوص ادرار (كمتر از 020 /1) مهم ترين يافته هاي آزمايشگاهي كوشينگ هستند كه در تشخيص آن كمك كننده خواهند بود. افزايش نسبت كورتيزول به كراتينين ادرار در سگي كه علائم باليني و آزمايشگاهي مرتبط با كوشينگ را نشان مي دهد، احتمال وجتود بيماري را تقويت مي نمايد. در چنين مواردي جهت تشخيص قطعي بيماري مي توان از آزمايش سركوب دگزامتازون با دوز پايين و يا آزمايش تحريك ACTH استفاده كرد. در صورت تشخيص قطعي كوشينگ، در مرحله بعد با اندازه گيري ACTH خون يا آزمايش سركوب دگزامتازون با دوز بالا مي توان نوع كوشينگ (وابسته به هيپوفيز يا وابسته بته آدرنال) را نيز تعيين نمود. آديسون معمولا در سگ هاي جوان تا ميانسال (3-6 ساله) و با علائم باليني از قبيل بي حالي، ضعف، استفراغ، اسهال، درد شكمي و بي اشتهايي به دليل كمبود گلوكوكورتيكوئيدها و براديكاردي، ميكروكاردي، كاهش فشار خون، پرادراري و پرنوشي به دليل كمبود مينرالوكورتيكوئيدها رخ ميدهد. مشاهده يافته هاي آزمايشگاهي از قبيل ازتمي، كاهش وزن مخصوص ادرار، عدم وجود لوكوگرام استرس و به ويژه تغييرات الكتروليت هاي خون (كاهش سديم، افزايش پتاسم و نسبت سديم به پتاسم خون كمتر از 23 احتمال وجود آديسون را تقويت مي كند. در چنين مواردي با اندازه گيري غلظت كورتيزول خون و يا آزمايش تحريك ACTH ميتوان وجود بيماري را تائيد نمود و در مرحله بعد با اندازه گيري غلظت ACTH خون نوع آن (وابسته به هيپوفيز يا وابسته به آدرنال) را تعيين نمود.
چكيده لاتين :
The adrenal glands are important organs in the body of small animals, which disruptions associated with their performance due to lack of timely detection in most cases, result in irreparable damage or death of the animal. The tissue structure of these glands is unique and the cortical and internal parts of these glands are responsible for secreting important hormones in the animal's body. In general, important functional diseases among adrenal gland diseases in small animals can be classified into two categories. The first category is the diseases caused by excessive proliferation and excessive growth of the adrenal gland, called hyperadrenocorticism, or cushing's syndrome/disease, and other diseases caused by low activity of adrenal glands that are known as Hypoadrenocorticism or Addison's syndrome/disease. Hyperadrenocorticism is primarily a disease of old dogs and ferrets, but it also occurs rarely in cats. Polyuria and polydipsia, lethargy, pot-belly and alopecia, are among the most frequent clinical signs. A stress leukogram (leukocytosis, mature neutrophilia, lymphopenia, eosinopenia, and monocytosis), increased alkaline phosphatase (ALP) and urine specific gravity <1.020 are good indicators of suspicion to Cushing’s disease. Increased urine cortisol: creatinine ratio (UCCR) in a dog that has classical signs and lab data of Cushing’s is very suggestive of hyperadrenocorticism. If the history, clinical signs, and routine laboratory data are suggestive for hyperadrenocorticism then the diagnosis at this stage is a two-step process: first rule in or rule out hyperadrenocorticism with screening tests [Low Dose Dexamethasome Suppression Test (LDDST) and ACTH stimulation test] and then try to differentiate pituitary and adrenal dependent hyperadrenocorticism with confirmatory tests [blood ACTH concentration and High Dose Dexamethasome Suppression Test (HDDST)]. Addison’s disease usually occurs in young to middle aged (3–6 years) dogs. Lethargy, weakness, vomiting, diarrhea, abdominal pain, anorexia, bradycardia, microcardia, decreased blood pressure, polyuria and polydipsia are the most constant clinical signs of the disease. Laboratory findings including azotemia, decreased urine specific gravity, absence of a stress leukogram and especially a Na: K ratio <23:1 are the key abnormalities to indicate primary hypoadrenocortisim. In such cases, blood cortisol concentration and ACTH stimulation test could be used for diagnosis of Addison’s disease. To differentiate pituitary and adrenal dependent hypoadrenocorticism, the concentration of blood ACTH should be measured.
