خودگرايي؛ بررسي ساختار و مؤلفه‌هاي آن در فلسفۀ صدرا

يكي از نظريات مهم در حوزه‌هاي روان‌شناختي و اخلاقي، نظريۀ خودگرايي است. اما از آن‌جا كه اين نظريه دلايلي متقن نداشته و مباني آن قابل دفاع نيست، نقد‌هايي به آن وارد شده است كه نظريه‌پردازان خودگرايي از پاسخ‌گويي به آن‌ها ناتوان هستند. با وجود طرد اين نظريه از سوي بسياري از انديشمندان، ملاصدرا به خودگرايي اهميتي ويِژه‌ داده است. بر اساس نظر ملاصدرا، خودگرايي در ذات انسان قرار دارد. وي در نسبت دادن خودگرايي به انسان ويژگي‌هايي مانند انواع لذت، غايت حقيقي انسان، معني صحيح حب ذات، ابعاد وجودي انسان، مراتب وجودي وي و غيره اشاره مي كند تا معناي صحيح و دقيقي براي خودگرايي به دست دهد. به طور مثال خودگرايي از ديدگاه او متعلق به همۀ مراتب نيست، بلكه تنها متعلق به مراتب عقلاني و حقيقي انسان است. در فلسفۀ ملاصدرا همۀ انسان‌ها در جهت كسب بيشترين صفات كمالي براي خود و حفظ آن تلاش مي‌كنند و اين مسأله هيچ منافاتي با ديگرخواهي ندارد و ديگرخواهي نيز به نوعي خودگرايي محسوب مي‌شود.