پديد آورندگان :
قنواتي، نويد دانشگاه آزاد اسلامي، اهواز - گروه خاكشناسي , نظرپور، احد دانشگاه آزاد اسلامي، اهواز - گروه زمين شناسي , بابايي نژاد، تيمور دانشگاه آزاد اسلامي، اهواز - گروه خاكشناسي
كليدواژه :
فلزات سنگين , آلودگي , خطر اكولوژيك , خطر بهداشتي , اهواز
چكيده فارسي :
زمينه و هدف: فلزات سنگين موجود در خاك هاي سطحي شهرها ناشي از منابع مختلف (مانند ترافيك، انتشارات صنعتي و فرسايش ناشي از ساختمان ها) ميتواند از طريق تنفس، بلع وجذب پوستي در بدن انسان تجمع يافته و براي سلامتي خطرساز باشد. هدف از اين پژوهش ارزيابي خطر اكولولوژيكي و بهداشتي برخي فلزات سنگين در خاك كنار جادهاي تقاطع هاي شهراهواز (مدرس، چهارشير، زرگان، بهبهاني، گلستان، آبادان، خرمشهر، سوسنگرد و انديمشك) مي باشد.
روش كار: در اين مطالعه غلظت فلزات سنگين در خاكهاي سطحي كنار جادهاي تقاطع هاي شهر اهواز در اوايل تابستان سال 1395 مورد بررسي گرفت. در اين مطالعه، نمونه برداري در هر تقاطع در فواصل مشخص 1، 10 و 30 متري در دو طرف جاده اصلي (هر تقاطع 6 نمونه) از خاك سطحي (عمق 0 تا 20 سانتيمتري) انجام شد كه در مجموع 54 نمونه از تمام مناطق برداشت شد. نمونه ها پس از انتقال به آزمايشگاه در آون در دماي 60 درجه سانتيگراد خشك شدند. پس از هضم شدن با مخلوط اسيدي، غلظت فلزات سنگين روي، سرب، نيكل، مس، كروم، كادميوم و آرسنيك به روش طيفسنجي جرمي پلاسمايي جفت شده القايي (ICP-MS) اندازه گيري شد. سطح آلودگي بر اساس خطر اكولوژيك و بهداشتي فلزات سنگين برآورد شد.
نتايج: ميانگين غلظت فلزات روي، سرب، نيكل، مس، كروم، كادميوم و آرسنيك به ترتيب 42/49±61/116، 91/166±02/284، 47/4±53/25، 75/87±63/220، 80/84±21/137، 23/3±44/3 و 08/3±65/8 ميليگرم بر كيلوگرم بدست آمد. بررسي نسبت هاي ايزوتوپي نشان داد، نشرهاي ناشي از ترافيك خودروها و نشرهاي صنعتي مهمترين منابع سرب در نمونه هاي مورد مطالعه هستند. مقدار ميانگين پتانسيل خطر اكولوژيكي (RI)، تقاطع هاي انديمشك، گلستان و سوسنگرد داراي خطر كم، تقاطع هاي مدرس، بهبهاني و زرگان داراي خطر متوسط و تقاطعهاي چهارشير، آبادان و خرمشهر داراي خطر قابل توجه مي باشند. خطر سرطانزايي (CR) در كودكان نسبت به بزرگسالان بيشتر است. در هر دو گروه سني، كروم بيشترين خطر سرطانزايي را دارد.
نتيجه گيري: نتايج بدست آمده نشان داد منبع آلودگي فلزات مورد مطالعه فعاليت هاي انساني از قبيل ترافيك جاده اي و فعاليت هاي صنعتي در منطقه مورد مطالعه است.
چكيده لاتين :
Background and Aim: Heavy metals in the surface soils of cities from various sources (traffic,
industrial emissions, erosion from buildings, etc.) can accumulate through inhalation, ingestion
and dermal contact in the human body and imperil health. The purpose of this study was to
assess the ecological and human health risks caused by some heavy metals in roadside soil at
the intersections of Ahvaz (Modares, Kharchar, Zargan, Behbahani, Golestan, Abadan,
Khorramshahr, Susangerd and Andimeshk).
Materials and Methods: In this study, the concentration of heavy metals in roadside surface
soils in intersections of Ahvaz in the summer of 2016 was investigated. The sampling at each
intersection was carried out at specified intervals of 1, 10 and 30 meters on the sides of the
main road (6 samples from each intersection) from the surface soil (depth 0 to 20 cm); the total
number of samples was 54. The samples were transferred to the laboratory and dried at 60 ° C
in an oven. After digestion of the samples with an acid mixture, concentrations of heavy metals
Zn, Pb, Ni, Cu, Cr, Cd and As were measured by inductive coupled plasma-mass spectrometry
(ICP-MS). The contamination level was estimated based on potential ecological and human
health risks of heavy metals.
Results: The average concentrations of Zn, Pb, Ni, Cu, Cr, Cd and As were 116.61 ± 49.42,
284.02 ± 166.91, 25.53 ± 4.47, 220.63 ± 87.75, 137.21 ± 84.80, 3.44 ± 3.23 and 8.65 ± 3.8
mg/kg, respectively. Isotope ratios indicated that emissions from automobiles/traffic and
industrial emissions were the most important sources of lead in the samples studied. The
average value of potential ecological risk (RI) in Andimeshk, Golestan and Susangerd
intersections was low; that in Modarres, Behbahani and Zergan intersections was medium; and
that in Chaharsir, Abadan and Khorramshahr intersections was high. Cr poses the highest risk
of cancer in both children and adults, although the risk of carcinogenesis in children is higher
than in adults.
Conclusion: The results show that the source of contamination with the metals studied is
anthropogenic, including road traffic and industrial activities, in the area investigated.
