شهود عقلاني از منظر افلاطون و فلوطين

افلاطون و فلوطين، بهعنوان دو تن از تأثيرگذارترين فيلسوفان دورۀ كلاسيك، توجه ويژه‌اي به شهود داشته‌اند. تفاوت هايي كه اين دو در مباحث فلسفي مختلف دارند، موجب ميشود كه نگاه واحدشان به شهود را مورد ترديد قرار دهيم. مسئلۀ جدي جستار حاضر اين است كه شهود در نظر هر يك از اين دو فيلسوف به چه معناست، با چه روشي حاصل مي‌شود، چه ويژگي‌هايي دارد و به كدام امور تعلق مي‌گيرد؟ پاسخ اين پرسش، كه در پايان روشن خواهد شد، اين است كه شهود براي هر دوي ايشان آگاهي بي‌واسطه‌اي است كه براي عقل انسان رخ مي‌دهد؛ درحالي‌كه هم افلاطون و هم فلوطين فعاليت‌هايي را براي حصول شهود عقلاني به سالكان توصيه مي‌كنند كه عمدتاً بر دو نوع فعاليت‌هاي ممارستي عقلي و فعاليت‌هاي مربوط به تزكيۀ نفس هستند. همچنين در پايان بدين نتيجه رهنمون خواهيم شد كه، علي‌رغم تفاوت‌هاي چشمگير اين دو فيلسوف در مشي فلسفي و نحوۀ بيان مطالب، مراد هر دوي ايشان از شهود، امري واحد است كه با رعايت دو جنبۀ نظري و عملي حاصل مي‌شود.