ميدان قيصريه لار (پژوهشي در تحولات تاريخي يك فضاي شهري)

ميدان قيصريه به‌عنوان يكي از عناصر مهم استخوان‌بندي اصلي دوره صفويه شهر لار و تنها ميدان باقي‌مانده اين دوره در استان فارس، به دليل وقوع تحولات مهم تاريخي در آن اهميت بسزايي دارد و متأسفانه تاكنون موردمطالعه و بررسي دقيق قرار نگرفته است. به همين منظور در اين مقاله ضمن بازنمايي وضعيت پيشين و اوليه فضاي باز ميدان در دوره صفويه، سير تحولات تاريخي آن در دوره هاي مختلف به‌ويژه در وضع كنوني موردبررسي قرارگرفته است. روش تحقيق در اين مقاله، تحليلي تاريخي بوده و با بهره گيري از سفرنامه ها، متون تاريخي و اسناد تصويري مرتبط با ميدان قيصريه همچنين انجام مطالعات ميداني و برداشت هاي دقيق به بازنمايي وضعيت اوليه كالبدي ميدان در دوره صفويه و مستندسازي تحولات تاريخي آن در دوره هاي بعد به‌ويژه در وضع كنوني پرداخته‌شده است. نتايج پژوهش مي دهد كه ميدان قيصريه لار به‌عنوان يك فضاي شهري تحولات متعددي را در سه بعد كالبدي، دسترسي و فعاليتي پس از دوره صفويه تجربه كرده است. اين تغييرات عمدتاً شامل پيش روي محدوده طولي مغازه ها در دورۀ قاجار، و سپس در دوره پهلوي بوده كه منجر به حذف رواق پيراموني فضاي باز ميدان مي گردد و اين رواق در دوره جمهوري اسلامي در سه بدنه شمالي، شرقي و غربي ميدان با نمايي متفاوت نسبت به چهره اصيل خود بازسازي مي گردد. ايجاد دسترسي سواره به ميدان در دوره پهلوي آغازگر تغييرات بنيادي در شكل و عملكرد فضاي باز مياني ميدان قيصريه مي گردد و ماهيت ميدان قيصريه به‌عنوان يك فضاي شهري دچار تغييرات و معضلات جدي در اين زمينه مي شود و عملكرد ميدان از يك فضاي شهري به يك گره ترافيكي تنزل پيدا مي كند. بررسي و شناخت تحولات ميدان نشان‌دهنده تغييرات ماهوي و ظاهري در ميدان بوده كه منجر به تضعيف جايگاه آن به‌عنوان يك فضاي شهري تاريخي شده است و اين موضوع در طرح هاي بازآفريني بافت تاريخي لار مي بايست موردتوجه قرار گيرد.