عقل از ديدگاه ميرزا مهدي اصفهاني و محمدرضا حكيمي

سئوال از چيستي عقل در نزد تفكيكان اصلي‏ترين مسئله است. حاصل مقايسه ديدگاه دو شخصيت تاثيرگذار در مكتب تفكيك اين است كه اصفهاني با توجه به نوع انسان شناختي كه دارد عقل را امري مجرد، مغاير با علم و نفس و متغاير با معقول مي‏داند. و قائل است كه قطع و يقين در صورتي كه علم حصولي را ايجاد كند، معتبر است. همچنين اعتقاد به اينكه عقل و علم هر دو معرفت‏ را به‏ نفس‏ مي‏دهد، شبيه ديدگاه اشاعره است. اما حكيمي قائل به عدم تساوي ميان علوم فلسفي و عرفاني با معارف الهي است و در صورت تعارض ميان عقل و ظواهر نصوص، تأويل را مطرح و حجيت عقل را به نقل نمي‏داند. عقل را ابزار ادراك و قائل به عقل فطري عقل خود بنياد ديني مي شود. البته نظرات آنان در روش بكار گيري عقل و حكمي كه بر عقل بار مي‏شود، متفاوت است.