خداباوري و يافته‌هاي علوم‌شناختي دين:سازگاري يا ناسازگاري

اوايل قرن بيست و يكم، شاخۀ جديدي از حوزۀ علوم‌ شناختي به نام «علوم‌ شناختي دين» توجه محققان بسياري را به خود جلب كرده است. محققان در اين شاخه به دنبال بررسي مكانيزم‌هاي‌ ‌شناختي هستند كه باورهاي ديني را در انسان توليد يا تقويت مي‌كنند. نظريه‌ها و همچنين شواهد تجربي علوم‌شناختي دين‌‌، پرسش‌هاي فلسفي و الهياتي بسياري را به دنبال داشته‌ است. يكي از مهم‌ترينِ اين پرسش‌ها اين است كه آيا اين يافته‌ها نشان مي‌دهند كه باور به وجود خدا‌‌، باوري ناموجّه است؟ پاسخ برخي از فلاسفه به اين پرسش مثبت است. به اعتقاد آنها مكانيزم‌هاي ‌شناختي مورد مطالعه در اين حوزه‌‌، تهديدي عليه خداباوري‌اند. دلايل آن‌ها در اين خصوص عمدتاً بر مستعدّ خطا‌ بودن مكانيزم‌هاي‌ شناختي و همچنين غيرحسّاس‌ بودن اين مكانيزم‌ها نسبت به صدق استوار است. هدف ما در اين مقاله اين است كه نشان دهيم كه حتي با فرض پذيرش نظريه‌ها و شواهد تجربي علوم‌ شناختي دين‌‌، هيچ يك از اين گونه دلايل نمي‌توانند ناموجّه‌ بودن باورهاي ديني و به‌ ‌ويژه ناموجّه‌ بودنِ باور به خدا را نشان دهند. استدلال ما در اين زمينه‌‌، بر مانعه ‌الجمع نبودن تبيين‌هاي طبيعي و فراطبيعي و همچنين محدوديت اساسي مكانيزم‌هاي ‌شناختي استوار است.