بررسي عقل از ديدگاه ملاصدرا و ميرزا مهدي اصفهاني

عقل ازنظر ملاصدرا بر شش معنا به‌صورت اشتراك لفظي اطلاق مي‌شود. ازنظر وي يكي از مهم‌ترين معناي عقل، همان قوه ادراكي است كه انسان با آن به ادراك اشياء مي‌پردازد. همچنين خداوند متعال به برخي انسان‌ها نوري عطا مي‌كند كه به‌وسيله آن تبعيت از دستورات ديني ممكن مي‌شود. ميرزا مهدي اصفهاني عقل را نوري مي‌داند كه خداوند متعال ‌اين نور را پس از رسيدن انسان‌ها به بلوغ، به آن‌ها عطا مي‌كند. انسان‌ها ‌اين نور را در حالت غضب و شهوت از دست مي‌دهند. ازنظر وي عقل فلسفي گمراه‌كننده است. با تبيين ويژگي‌هاي عقل موردنظر ميرزا مهدي اصفهاني و ملاصدرا و تدقيق در معناي عقل عملي و نظري، مي‌توان بين عقل مورد نظر ‌اين دو متفكر اشتراكاتي پيدا كرد. ‌اين اشتراكات تنها در بخشي از خصوصيات عقل عملي هست اما بنا بر تصريحات ميرزا مهدي اصفهاني عقل نظري مورد قبول ملاصدرا ناكارآمد است و دفاع برخي مروجين مكتب تفكيك از ميرزا مهدي اصفهاني مبني بر قبول حجيت ‌اين عقل توسط او، با عبارات او ناسازگار است