تأملي تطبيقي بر ديات صدمات خطايي مسري و غير مسري در فقه و حقوق كيفري (نقد و پيشنهاد اصلاح ماده 539 قانون مجازات اسلامي)

صدمات متعدد مي تواند ناشي از ضربه واحد يا ضربات متعدد باشد كه در فرض سرايت و عدم سرايت از چهار فرض خارج نيست: 1. هيچ يك از صدمات سرايت نكند؛ 2. همه صدمات باهم سرايت كرده و منجر به جنايت جديد شوند؛ 3. برخي از صدمات سرايت كرده و موجب آسيب بزرگ‌تر گردند. و 4. برخي از صدمات سرايت كرده و موجب مرگ مجني عليه گردند. قانون‌گذار در مقام وضع تعيين ديه فرض اول و دوم، همسو با مباني فقهي به ترتيب حكم به تعدد ديات (538 ق.م.ا) و تداخل ديات (صدر بند «ب» 539 ق.م.ا) كرده است. همچنين چگونگيِ تعيين ديه در فرض سوم و چهارم، در ادامه بند «ب» ماده 539 ق.م.ا. بيان كرده است؛ هرچند حكم قانون‌گذار در مورد فرض سوم، مطابق با مبانيِ فقهي است، اما در مورد فرض چهارم با نقدهاي جدّي مواجه است. مقاله حاضر درصدد است، اصل مباحث را پيرامون فرض چهارم بر اساس تفكيك ميان ضربه واحد و ضربات متعددـ متوالي و غيرمتوالي ـ طرح نمايد و بر خلاف ماده قانوني اثبات كند كه در فرض سرايت برخي از صدمات و مرگ مجني عليه تنها ديه نفس لازم است و نيازي به محاسبه صدمات غير مسري نيست؛ مگر در مواردي كه ضربات متعدد با فاصله زماني باشد.