تحليل فضايي گرد وغبار در شمال شرق ايران

اهداف: گردوغبار پديدۀ طبيعي اقليم مناطق خشك و نيمه خشك جهان، خاورميانه و ايران است. در اين مقاله، رفتار زماني و مكاني اين مخاطرۀ طبيعي در شمال شرق ايران با دادۀ ساعتي ديد افقي، جهت و سرعت باد 10 ايستگاه سينوپتيك از 1961 تا 2010 بررسي شد. روش: با شاخص ديد كمتر از 10 كيلومتر و ثبت كد هواشناسي06ـ09 و30ـ35 در يك نوبت ديده باني، روز گردوغبار تعريف گرديد. فراواني ماهانه، فصلي، سالانه، تداوم، درصد وقوع، مسير ورود و رژيم ساعتي گردوغبار در هر ايستگاه، تعيين شد. يافته ها/نتايج: بيشينۀ گردوغبار در نواحي شرق، غرب و جنوب خراسان رضوي و ناحيۀ مركز تا شمال، كمترين گردوغبار را تجربه مي كنند. سرخس، غبارآلوده ترين و قوچان و كاشمر، پاك ترين هوا را دارد و بيشترين تداوم گردوغبار در سرخس و مشهد حادث ميگردد. بيشترين ثبت گردوغبار منطقه در ساعت 12 و 15 گرينويج، به جز سرخس كه در ساعت 6 است و كمترين گرد وغبار منطقه در شب مي باشد. مسير عمدۀ گردوغبار، بيابان تركمنستان و شرق منطقه با جهت شرقي، شمال و شمال غربي است و در زمستان با ناپايداري هوا و موقعيت سيكلون ها، گردوغبار از غرب مي وزند. بنابراين برنامه هاي مؤثّر روي كانون هاي ريزگرد شمال شرقي و شرق منطقه، جهت مديريت ريسك و بحران گردوغبار مفيد است.