مقايسه ديدگاه افلوطين و ملاصدرا درباره ويژگي‌هاي نفس

موارد تشابه بسياري بين ديدگاه‌هاي فلسفي افلوطين و ملاصدرا وجود دارد؛ يكي از اين موارد مباحث نفس است. هدف ما در اين تحقيق بررسي ميزان اشتراك ديدگاه اين دو فيلسوف بزرگ در خصوص احوال نفس در سه مقطع نفس قبل از بدن، با بدن، و بعد از بدن است كه با شيوه توصيفي ـ ‌‌تحليلي انجام مي‌شود. در اولين مقطع هر دو فيلسوف با اختلافي اندك به وجود نفسِ پيش از بدن قائل‌اند. در دومين مقطع نظر افلوطين اين است كه با وجود هم‌كنشي بين نفس و بدن نفس ماهيتاً با بدن بيگانه است، اما ملاصدرا نفس را در مقاطعي با بدن متحد مي‌داند. با اين‌ حال از نظر او به‌سبب حركت استكمالي جوهري از بدن فاصله مي‌گيرد و با مرگ آن را كاملاً رها مي‌كند. در سومين مقطع به نظر افلوطين نفس بعد از خروج از بدن به جايگاه اصلي خود بازمي‌گردد، اما تخيلات و تصورات اين دنيايي را در ادامه حيات خود به هم‌راه دارد و به نظر ملاصدرا نفس بدن را رها مي‌كند و به‌ترتيب در بدن‌هاي مثالي و اخروي خود‌ساخته به حيات خود ادامه مي‌دهد. اختلاف عمده اين دو فيلسوف در اين مقطع اين است كه افلوطين براي انسان‌هاي رشد‌نيافته معتقد به تناسخ است، اما ملاصدرا به‌هيچ‌وجه تناسخ را نپذيرفته است.