بررسي انرژتيك اثر دورپيوند شرق اطلس/غرب روسيه (EA/WR) بر منطقه مديترانه و جنوب‌غرب آسيا

الگوي دورپيوند شرق اطلس/غرب روسيه (EA/WR) در وضع هواي پاييز و زمستان اروپا و جنوب غرب آسيا نقش حائز اهميتي دارد. هدف پژوهش حاضر شناخت نحوه اثرگذاري اين دورپيوند بر گردش هاي جوي و تبادلات انرژتيك چرخندها در فازهاي بحراني (قوي) مثبت و منفي آن است. ابتدا با استفاده از داده هاي باز تحليل NCEP/NCAR از سال 1950 تا 2014 براي زمستان 4 ماهه (نوامبر تا فوريه)، تحليل ديناميكي از ميانگين همادي و بي‌هنجاري كميت‌هاي هواشناختي در فازهاي بحراني اين دورپيوند ارائه مي‌شود و سپس با به كار بردن رهيافت انرژتيك، تأثير قطار موج اين دورپيوند بر مسير توفان‌هاي اطلس و مديترانه و آثار آن بر جنوب غرب آسيا بررسي مي‌شود. انرژي جنبشي پيچكي در غرب مديترانه و جنوب اروپا در فاز منفي (مثبت) EA/WR افزايش (كاهش) شديد نشان مي‌دهد، حال آنكه شمال و شرق اروپا و غرب روسيه كاهش (افزايش) انرژي جنبشي دارند. در نتيجه، در فاز منفي (مثبت)، مسير جنوب‌شرق‌سوي (شمال‌شرق‌سو) توفان اطلس به سمت جنوب (شمال) اروپا تا شرق مديترانه (شرق اروپا و جنوب‌غرب روسيه) نيز مي‌تواند گسترش يابد. در هردو فاز، در ترازهاي مياني و زبرين وردسپهر بي‌هنجاري متضاد كميت ها بين شمال‌غرب و جنوب‌شرق درياي مديترانه مشاهده مي شود. جنوب‌غرب آسيا و شرق مديترانه بي هنجاري گردش‌هاي جوي مشابه بي هنجاري غرب روسيه دارند كه پيامد آن در فاز منفي (مثبت) كاهش (افزايش) جملات توليد و تبديل كژفشاري، شارهاي گرما و رطوبت، تضعيف (تقويت) جت جنب‌حاره ا‌ي جنوب غرب آسيا و امكان تضعيف (تقويت) چرخندزايي شرق مديترانه و كاهش تعداد چرخندهاي عبوري به سمت جنوب غرب آسيا و ايران است.