بررسي تغييرات بلند‌مدت جت سطوح پايين روي دشت كوير

در اين مطالعه توزيع منطقه اي و ويژگي‌هاي جت سطوح پايين (LLJ) در منطقه كوير مركزي واقع در جنوب رشته كوه البرز شامل گستره افقي و قائم و تغييرات زماني آن بررسي شده است. علاوه بر اين سازوكارهاي مختلف شكل گيري جت سطوح پايين (LLJ) بررسي شده و ويژگي‌هاي  LLJروي دشت كوير و شباهت‌هاي آن با ساير پديده هاي مشابه در شرق و جنوب‌غرب كشور مقايسه شده است. در پژوهش حاضر از داده‌هاي بازتحليل ERA-Interim (ERAI) براي بازه زماني 1979-2017 استفاده شده است. با استفاده از داده‌هاي مشاهداتي داده‌هاي بازتحليل از نظر كيفي ارزيابي و ملاحظات به‌كارگيري داده‌هاي بازتحليل براي مطالعه  LLJ در شبكه منظم ارائه شده است. با به‌كارگيري شاخص‌هاي مرتبط با تغييرات زماني و تغييرات قائم (نيم‌رخ) سرعت باد در محور جت و با استفاده از داده‌هاي بازتحليل، ابزاري تهيه شد كه ضمن آشكارسازي  LLJدر هر نقطه از شبكه دامنه مورد مطالعه روي كوير مركزي، ميانگين بلند‌مدت (1979-2017) فصلي و ماهيانه سرعت باد در محور جت برايماه‌هاي تابستان محاسبه و تعيين شود. نوسان شبانه‌روزي جت با استفاده از داده‌هاي بازتحليل نشان مي دهد كه مطابق تعريف بلكادر (1957) جت روي كوير مركزي جزء دسته LLJها طبقه‌بندي مي شود و بررسي ساختار افقي و قائم نشان مي‌دهد كه محور جت (سرعت بيشينه باد) در ارتفاع حدود 850 ميلي‌بار قرار مي گيرد و بر اساس داده‌هاي مورد استفاده با تفكيك زماني 6 ساعت، بيشينه و كمينه سرعت باد در اين تراز به‌ترتيب در ساعت UTC 00 و UTC 12 است كه علت اصلي آن تشكيل وارونگي دما در لايه هاي زيرين جو در هنگام شب و كاهش قابل‌ملاحظه نيروي اصطكاك سطحي و همچنين از بين رفتن تلاطم گرمايي ناشي از خورشيد در هنگام شب در لايه‌هاي زيرين جو است. ميانگين سرعت باد در محور جت در ماه ژوئن بيشينه و در ماه اوت كمينه است. زمين بررسي موردي ساختار قائم شيو دماي پتانسيلي و چينش باد نشان داد كه انتقال تكانه از محور جت به سطح زمين سبب خيزش گردوخاك در مناطق مستعد كوير و انتقال آن به شهرهاي حاشيه اي كوير مانند تهران، قم و كاشان مي شود.