درآمدي بر شوآب و شوآب شناسي

شوآب به‌عنوان يك متفكر تأثيرگذار در حوزه برنامه درسي در ايران چندان شناخته شده نيست. پاره‌اي اظهار نظرهاي شنيده شده نيز حمايت از بدفهمي شوآب نزد صاحب نظران برنامه درسي كشور دارد. بخشي از اين وضعيت غير قابل قبول معلول دشواري هائي است كه فهم ديدگاه عملي شواب با آن آميختگي ذاتي دارد و سرمايه گذاري قابل توجهي براي درك مضامين عميق آن لازم است. بخش ديگري از اين وضعيت مرهون تلاش هائي است كه پاره اي رقيبان نظري شوآب در عالم به راه انداخته اند كه هدف آن از ميدان به در كردن رقيب بوده است. به هر روي خواه نظريه شوآب در ميان جامعه علمي مطالعات برنامه درسي در ايران مقبوليت پيدا كند يا نكند، شناخت هر چه دقيق تر آنچه او عرضه داشته است بايد بااحساس مسئوليت علمي شناخته شود. عدم اهتمام در اين زمينه، مانند غفلت از هر عرصه تأثيرگذار ديگر در قلمرو برنامه درسي، با موازين آكادميك در تعارض قرار داشته و بالندگي رشته را دچار سكته و وقفه مي‌نمايد. نگارنده براي اينكه به سهم خود از شكل‌گيري اين حادثه پيشگيري نموده باشد شوآب شناسي را در امتداد مقاله ديگري كه بيش از يك دهه از انتشار آن مي گذرد به رشته تحرير درآورده است. نگارش اين مقاله با الهام از پرسش ها و ابهاماتي انجام گرفته است كه مي توان آن‌ها را منشاء بدفهمي و بي‌توجهي به شوآب و نظريه او قلمداد كرد. مقاله از بخش هاي متعددي تشكيل شده است. در بخش نخست مدعاي نگارنده مبني بر تمايز ميان علائق شوآب در دو مقطع از حيات علمي و حرفه اي او و به‌تبع آن شوآب متقدم و متأخر موردبحث قرار گرفته است. در بخش دوم كه در باب پركتيكال شوآب و نسبت آن با نظريه اي نام گرفته، تلاش شده است كيفيت ملازمت و زيست مسالمت‌آميز عملي شوآب با نظريه تبيين و تشريح گردد. در بخش سوم هدف نگارنده ارائه تصويري متفاوت از نسبت شوآب با نحله هاي فكري و شخصيت هاي اثرگذار ديگر در قلمرو برنامه درسي بوده است. در اين بخش كوشش شده است شواب به‌عنوان پايه‌گذار يك پاردايم در برنامه درسي معرفي شود. بخش پاياني نوشتار به موضوع آرمان‌گرايانه بودن ديدگاه يا پارادايم عملي شواب اختصاص يافته است كه نويسنده مواضع شواب را حامل نوعي آرمان‌گرائي ناگزير ارزيابي كرده است.