واكاوي تغييرات بيابان زايي با تأ كيد بر اقليم بارش در استان قم

بيابان زايي پس از دو چالش تغيير اقليم و كمبود آب شيرين سومين چالش مهم جهاني در قرن بيست و يكم به شمار ميرود. اين پديده حاصل فرايندهايي است كه دو عامل تغييرات اقليمي و رفتار زيست محيطي انسان در زمره ي مهم ترين آ نها محسوب مي شود. بنابراين، شناخت و ارزيابي روند بيابان زايي در مديريت بهينه ي منطق هاي ضرورتي اجتناب ناپذير است. بر اين اساس، هدف از اين پژوهش ارزيابي تغييرات بيابان زايي در استان قم با استفاده از تصاوير ماهواره‌اي لندست، سنجنده‌هاي 1 TM 5 و 2LDCM 8 در دوره ي آماري  (1984 2013) و با تأ كيد بر فراسنج اقليمي بارش است. شاخص هاي مورد استفاده در اين پژوهش را نيز شاخص پوشش گياهي  (3 NDVI) و شاخص شوري خاك (s1,s2,s3) تشكيل مي دهند. كاربرهاي اراضي نيز بر اساس روش طبقه بندي نظارت شده Fuzzy ARTMAP شناسايي و تغييرات كاربري اراضي در بازه ي زماني (1984 2013) بر اساس مدل شبكه ي عصبي مصنوعي  (4MLP) در محيط نرم افزار TERRSET ارزيابي گرديد. براي بررسي تأثير بارش بر بيابان زايي از داده هاي پايگاه بارش جهاني (5GPCC) استفاده و با آزمون منكندال به واكاوي مكاني و زماني بارش و تحليل روند سالانه‏‌ي اين نهاده‌ي مهم اقليمي مبادرت ورزيده شد. نتايج اين پژوهش نشان داد كه اراضي شور و بياباني نسبت به سال نخست مطالعه 15 % افزايش و پوشش گياهي 5% كاهش داشته است. بيشينه افزايش اراضي شور در بخش غربي استان قم مشاهده مي شود كه جايگزين پوشش گياهي شده است. ميزان افزايش اراضي شور و بياباني در دوره‌ي مورد مطالعه حدود 1751 كيلومتر مربع است. بررسي تغييرات كاربري اراضي نيز آشكار ساخت كه اراضي شور و شهري رو به افزايش و پوشش گياهي، درياچ هي حوض سلطان، درياچه‌ي نمك و ساير (اراضي باير) رو به كاهش است. تحليل روند مكاني و زماني بارش سالانه نيز حكايت از روند كاهشي در سطح اطمينان 95 % دارد. نتايج پژوهش حاضر بستري مناسب را براي شناخت و مقابله‌ي شايسته با پديده ي بيابان زايي در منطقه‌ي مورد مطالعه ارائه مي‌دهد.