پاسخ عملكرد دانه و روغن ژنوتيپ هاي كلزا (.Brassica napus L) در اراضي شور دشت تبريز

Response of Seed and Oil Yields and Yield Components of some Rapeseed (Brassica napus L.) Genotypes at Saline Areas of Tabriz Plain

اين پژوهش به ­منظور ارزيابي پاسخ عملكرد و اجزاي عملكرد دانه و روغن ژنوتيپ­ هاي كلزا در اراضي شور دشت تبريز و گزينش لاين­ هاي اميد بخش اجرا گرديد. آزمايش در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار و 38 ژنوتيپ كلزا در اراضي شور ايستگاه خسروشاه مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي آذربايجان­ شرقي (هدايت الكتريكي خاك مزرعه 7/6 و آب 2/3 دسي زيمنس بر متر) طي سال زراعي 97-1396 پياده شد. بين ژنوتيپ­ هاي مورد ارزيابي اختلاف معني­داري از نظر ارتفاع بوته، اجزاي عملكرد دانه، درصد روغن، عملكرد دانه و عملكرد روغن ديده شد. WRL-96-01 با كسب تعداد 123 خورجين در بوته، 3/30 دانه در خورجين، 4/3 گرم وزن هزار دانه و به ­ترتيب 3268 و 1526 كيلوگرم عملكرد دانه و روغن در هكتار، بيشترين مقادير را به ­خود اختصاص داد. ارقام رايج منطقه مانند اكاپي و نيما در خاك شور، عملكرد­هاي دانه و روغن كمتري نشان دادند. بين اجزاي عملكرد دانه با همديگر و با عملكرد دانه و روغن و همچنين بين عملكرد روغن با عملكرد دانه و با درصد روغن دانه همبستگي مثبت و معني­دار به ­دست آمد. اين امر نشان دهنده نقش تعيين كننده همه اجزاي عملكرد دانه در توليد محصول در خاك شور بود. با تجزيه كلاستر به روش وارد، 20 ژنوتيپ با ميانگين عملكرد دانه و روغن بالاتر در يك گروه جاي گرفتند. اين گروه به­ عنوان ژنوتيپ­ هاي اميد بخش انتخاب شده و براي آزمايش ­هاي سازگاري جهت معرفي ارقام پر­محصول و سازگار با اراضي شور دشت تبريز و مناطقي با شرايط آب و هوايي مشابه مي ­توانند مورد توجه قرار گيرند.

The present research was done to evaluate the response of seed and oil yields and its components of some rapeseed genotypes at saline areas of Tabriz plain and to select promising lines. The experiment was carried out at the Khosroshah Station of East Azarbaijan Agriculture and Natural Resources Research and Education Center with saline soil (EC of soil and water were 6.7 and 3.2 dS m-1 respectively), during cropping season of 2017-18. The experiment was conducted as randomized complete blocks design with 38 rapeseed genotypes and three replications. Among the genotypes under study significant differences were observed in plant height, seed yield and its components, oil percent, seed and oil yields. The results indicated that WRL-96-01 produced highest silique number per plant (123), seed number per silique (30.3), 1000 seeds weight (3.4 g), seed (3268 kg.ha-1) and oil (1526 kg.ha-1) yields respectively. Comnly used varieties in the area like Okapi and Nima produced lower seed and oil yields under this experiment conditions. Significant and positive correlations were seen among the seed yield and its components, oil yields and also between oil yield with oil percent and seed yield. These results indicate that genotyps under study produced proper seed and oil yields under saline condition. By cluster analysis with ward method, 20 genotypes with higher seed and oil yields, located in one group as promising lines. It seems that these genotypes could be used for future evaluation in saline areas of Tabriz plain and areas with similar climate.