برآورد حجم خشكه‌دار و نرخ مرگ‌ومير درختان بلوط ايراني در ارتباط با برخي عوامل محيطي در جنگل‌هاي بلوط زاگرس (پژوهش موردي: تنگ علمدار، بهبهان)

خشكيدگي درختي پديدۀ مهم و پيچيده‌اي است كه در بيشتر جنگل‌هاي بلوط جهان روي داده است. اين تحقيق با هدف برآورد مرگ‌ومير، حجم خشكه‌دارها و عوامل اكولوژيكي مؤثر بر آنها در منطقۀ تنگ علمدار بهبهان اجرا شد. به اين منظور يك قطعۀ 50 هكتاري انتخاب و در آن 30 قطعه نمونۀ 25 آري به‌صورت تصادفي سيستماتيك پياده شد. در اين قطعات نرخ مرگ‌ومير درختان بلوط، حجم خشكه‌دارها در گروه‌هاي مختلف (اعم از درشت و ريز)، شيب، ارتفاع از سطح دريا، شكل زمين، شكل دامنه و جهت دامنه اندازه‌گيري و ثبت شد. از ضريب همبستگي پيرسون و آزمون تجزيۀ واريانس يكطرفه براي تجزيه‌وتحليل اطلاعات استفاده شد. نتايج نشان داد كه حجم خشكه‌دارهاي سرپا، افتاده و ريز به‌ترتيب 7.01، 15.21 و 0.039 متر مكعب در هكتار است. نرخ مرگ‌ومير درختان بلوط در منطقۀ تنگ علمدار بسيار زياد و در حدود 57 درصد است. بيشترين مرگ‌ومير در اين تحقيق در طبقه‌هاي قطري 15-10 سانتي‌متري مشاهده شد. نرخ زياد مرگ‌ومير متأثر از ارتفاع از سطح دريا و جهت جغرافيايي نبود. از طرف ديگر، حجم و تعداد خشكه‌دارها در گروه‌هاي مختلف همبستگي معني‌داري با متغيرهاي فيزيوگرافي نداشت. مرگ‌ومير زياد در همۀ طبقات قطري ممكن است نشان‌دهندۀ اين مسئله باشد كه مرگ‌ومير در نتيجۀ ديرزيستي درختان بلوط نيست، بلكه نوعي آشفتگي سبب آن شده است. همچنين يكي از دلايل احتمالي كم بودن حجم خشكه‌دار ريز، آشفتگي‌هاي انساني است. بنابراين با توجه به مرگ‌ومير زياد در اين منطقه توصيه مي‌شود ضمن برنامه‌ريزي براي حفظ جنگل، فعاليت‌هاي جنگلكاري و احيا انجام گيرد.