كليدواژه :
اخلاق , عرفان , وحدت گرايي , ناسازگاري اخلاق و عرفان
چكيده فارسي :
مسئلۀ «امكان اخلاق» در قرائت وحدت گرايانه عرفاني يكي از چالش هاي پيش روي متفكران حوزۀ نسبت اخلاق و عرفان است. يكي از نظريه هاي مهم در اين حوزه، «ناسازگاري اخلاق با وحدت‌گرايي عرفاني» است، بدين معنا كه اين نگرش عرفاني اخلاق را ناممكن و بي‌معنا مي سازد. در اين نوشتار با رويكردي توصيفي - تحليلي و با ابتناي بر نگرش منطقي، ضمن تقرير مدعاي قائلان به اين نظريه، پيش‌فرض‌هاي آن‌ها دربارۀ اخلاق و علت‌هاي ناسازگاري آن با وحدت گرايي عرفاني بررسي مي شود. اين پيش‌فرض‌ها را كه درواقع، شرايط لازم كاربرد و اطلاق اخلاق اند، ميتوان تحت مقولات هستي‌شناختي، انسان شناختي و ارزش شناختي تحليل كرد: از حيث هستي شناختي اخلاق مستلزم كثرت‌انديشي و قول به اصالت و واقعيت تمايزات ميان امور مختلف است؛ از حيث انسان‌شناختي اخلاق مستلزم اثبات هويت هاي فردي مستقل است و بر اساس آن غيريت ميان «خود» و «ديگري» شكل مي گيرد و اين امر براي ايجاد رابطۀ اخلاقي ضروري است و از حيث ارزش شناختي از مقوّمات تفكر و زبان اخلاقي، اعتبار مقولات ارزشي و هنجاري متمايز مانند خير و شر، خوب و بد يا درست و نادرست است. به ادعاي صاحبان اين نظريه از لوازم منطقي وحدت گرايي عرفاني، نفي واقعيت تمايزات ميان موجودات، انكار غيريت ميان خود و ديگري و بي‌معنايي خير و شر است و اين امور در تضاد با پيش‌فرض‌هاي مذكور است و درنتيجه، شرايط كاربرد اخلاق را از ميان مي برد.
چكيده لاتين :
The issue of "the possibility of morality" in mystical monistic reading is one of the challenges facing thinkers in the field of ethics and mysticism. One of the important theories in this field is "the incompatibility of morality with mystical monism", meaning that this mystical view makes morality impossible and meaningless. In this paper, with a descriptive-analytical approach and based on a logical approach, meanwhile presenting a claim of the authors of this theory, their assumptions about ethics and the reasons for its incompatibility with mystical monism are discussed. These assumptions, which are in fact the required application conditions of morality, can be analyzed under ontological, anthropological, and axiological categories: ontologically, ethics requires pluralism and a commitment to authenticity and reality of the distinction between different things; from an anthropological point of view, ethics requires the assertion of independent individual identities, whereby the otherness between the "self" and the "other" is formed, which is essential for establishing a moral relation; in terms of axiological point of view, one of components of ethical thinking and language is the validity of distinct value and normative categories such as good and evil or good and bad or right and wrong. According to the authors of this theory, the denial of the reality of the distinctions between creatures, the denial of otherness between self and other, and the meaninglessness of good and evil are of the logical requirements of mystical monism, which contradict the above assumptions and thus destroy the application conditions of morality.
