حفظ قلمرو نفوذ: تبييني بر سياست خارجي روسيه در برابر بحران سوريه

هدف نوشتار پيش رو، بررسي دليل‌هاي مداخلۀ روسيه در بحران سوريه است. پرسش نوشتار اين است كه چرا روسيه در بحران سوريه به‌نفع دولت اين كشور مداخله كرد؟ فرضيه اين است كه نگراني از تحديد قلمرو نفوذ در خاورميانه موجب شد كه روسيه در بحران سوريه به‌نفع دولت اين كشور مداخله كند. براي تبيين، نوشتار از قلمروسازي ژئوپليتيكي به‌عنوان چارچوب مفهومي بهره برده است. از سال 1991 تاكنون تحول‌هاي مناطق ژئوپليتيكي، از جمله در خاورميانه، بيشتر به‌ضرر روسيه رقم خورد؛ زيرا متحدان و دوستان آن در خاورميانه يكي پس از ديگري سرنگون شدند. صدام در سال 2003 از قدرت بركنار شد. چندي بعد، اجراي طرح خاورميانه بزرگ موجب شد كه جايگاه حاكمان اقتدارگرا به خطر بيفتد. خيزش‌هاي عربي نيز اين روند را تشديد كرد. بدين شكل، زمينۀ نفوذ روسيه به كمترين حالت رسيد. در اين خيزش‌ها دولت معمر قذافي در ليبي سرنگون شد و دولت بشار اسد در سوريه تا آستانۀ سرنگوني پيش رفت. سوريه كه از دورۀ اتحاد شوروي بخشي از قلمرو نفوذ آن بود، آخرين نقطۀ حضور روسيه در خاورميانه به‌شمار مي‌رود. باور رهبران روسيه اين بوده است كه با سرنگوني اقتدارگراها در خاورميانه كه بيشتر از دوستان روسيه هستند، يا دولت‌هاي غرب‌گرا بر سر كار مي‌آيند يا تندروها كه هر دو شكل، عليه منافع روسيه در منطقه است. در صورتي كه دولت بشار اسد نيز فرو مي‌ريخت، روسيه در خاورميانه به قدرتي حاشيه‌اي تبديل مي‌شد. در نتيجه، ضرورت حفظ قلمرو نفوذ در اين كشور و خاورميانه موجب شد كه روسيه در بحران سوريه مداخله كند.