جوهرزدايي: تقليل دين به عرفان‌هاي نوظهور (مطالعه موردي: تحليل گفتمان انتقادي برنامه‌هاي پرگار از شبكه بي‌بي‌سي فارسي)

مقاله پيش‌رو با تحليل گفتمان انتقادي 24 برنامه از مجموعه برنامه هاي پرگار شبكۀ تلويزيوني بي‌بي‌سي فارسي مي خواهد نشان دهد كه چگونه گفتمان هژمونيكِ مسلط بر اين مجموعه برنامۀ گفتمان سكولاريسم ـ سعي در القاي اين ايده دارد كه دين در جهان معاصر تنها در شكل عرفان هاي نوظهور يا معنويت‌هاي شخصي مي تواند به حيات خود ادامه دهد، ديني كه از قلمروي عمومي غايب است. در راستاي صورت‌بندي اين شكل دين ورزي، از طريق دوقطبي ‌سازي‌هايي همچون كارشناسان مدرن‌ مراجع سنتي، عرفان ـ فقه، گوهر دين ـ مناسك دين، فردگرايي ـ مرجعيت گرايي مي كوشد از تمامي عناصري كه در ميان دينداران سنتي همچون ذاتيات و مسلمات فرض شده، جوهرزدايي كند. «دين پيرايي» و «دين‌زدايي» دو رويكردي است كه سكولاريسم براي جوهرزدايي از دين بكار مي گيرد. تحت اين رويۀ جوهرزدايي است كه دين به چيزي نحيف و خنثي بدل مي‌شود و ديگر در زندگي اجتماعي همچون پديداري عيني قابل تشخيص نخواهد بود.