گفتمان هاي فكري عصر ابن بابويه و انديشه غيبت: بازخواني كتاب كمال الدين و تمام النعمه

Investigating the Discourses of the Ibn Bābwaih Area on the Thought of Ghaybah, relying on the book of Kamāl al-din wa tamām al-ni'mah

عصر ابن بابويه از دوره هاي پرالتهاب در تاريخ مذهب شيعه اماميه به حساب مي آيد. خروج امام از دسترس مستقيم در كنار ترديدافكني ديگر فرق مردم را با حيرتي فراگير مواجه كرد. در چنين وضعيتي ابن بابويه با نگارش كتاب كمال الدين تلاش نمود مهم ترين چالش هاي گفتماني عصر خويش را كه موجب شكل گيري حيرتي گسترده پيرامون امام عصر (ع) شده بود بررسي كند. به دليل عدم انعكاس مستقيم اين گفتمان ها در آثار تاريخي مختلف، لازم است با تحليل و دسته بندي داده هاي مندرج در كتاب كمال الدين، مهم ترين جريان هاي فكري شيعيان دوره حيرت و چالش هاي گفتماني ايشان را بازشناسيم. به نظر مي رسد ابن بابويه خود را با سه مسئله اصلي اثبات وجود حجت الهي و تعين يافتنش در فرزند امام عسكري (ع)، غيبت امام و عدم تنافي آن با شئون امامت، و طول عمر امام روبه رو مي ديده است. مطالعه پيش رو براي آزمون همين فرضيه صورت مي گيرد. مي خواهيم دريابيم هريك از اين قبيل مسائل از جانب كدام دسته از مخالفان مطرح مي شده، و پاسخ هاي ابن بابويه در مقام رويارويي با هركدام چه بوده است.

Ibn Bābwaih's period of life is one of the most arduous periods in the history of Shiite Imami. Imam's ghaybah from the direct access of people in this period, along with the adverse activity of other sects, not only confronts the general public with comprehensive mystification, but also afflicts the scholars with various intellectual issues. In such a situation, Ibn Bābwaih, one of the greatest scholars of the Imami, began to write the book of Kamāl al-din wa tamām al-ni'mah. In this book, he attempted to scrutinize the most important discourse challenges of that period, which created the perplexity and ambiguity surrounding the Mahdi's Doctrine. Since these challenges are not explicitly mentioned in the book, this study attempts to understand this case by analyzing the data of Kamāl al-din wa tamām al-ni'ma’s book. The result of this study shows that Ibn Bābwaih has tried to discuss three issues:1) Proof of Divine Hujah as the son of Imam al-Askari; 2) Imam's absence and non-conflict with Imam's duties; 3) The longevity of Imam.