مطالعه چگونگي «آموزش شهروندي» در برنامه‌ي درسي: سنتز پژوهي مطالعات انجام شده در دو دهه‌ي اخير

A Study of “Citizenship Education” on the Curriculum: Research Synthesis of the Relative Studies in two Recent Decades

هدف اين پژوهش سنتز پژوهي چند مورد از پژوهش­هايي است كه حول موضوع آموزش شهروندي در برنامه­ هاي درسي در كشورهاي مختلف انجام شده است. براي اين منظور با استفاده از روش سنتز پژوهي، تحقيقات انجام شده در سطح بين­ الملل، در خصوص ميزان توجه و اختصاص مفاهيم مربوط به آموزش شهروندي در برنامه ­هاي درسي، به‌صورت نظام‌مند انتخاب، واكاوي محتوايي و دسته‌بندي شده‌اند. در مرحله غربالگري، 11 پژوهشي كه اين ويژگي‌ها را داشته‌اند، انتخاب و تركيبي از يافته‌هاي آنها بر اساس اصول تلفيق، بازانديشي و بازآرايي داده‌ها، ارائه شده است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه عوامل مهم محيطي كه در ساختار كلي برنامه‌هاي درسي آموزش شهروندي به آن پرداخته شده عبارت از سنت تاريخي؛ موقعيت جغرافيايي؛ ساختار اجتماعي-سياسي؛ سيستم اقتصادي و روندهاي جهاني است. همچنين نتايج نشان مي‌دهد كه آموزش شهروندي در برنامه‌هاي درسي برخي از كشورها، مبتني بر بيان ارزش‌هاي فرهنگي جزئي و همچنين قوانين ملي و در برخي ديگر حالت خنثي نسبت به ارزش‌ها داشته‌اند. نهايتاً اينكه نتايج بيانگر آن است كه آموزش شهروندي در برنامه‌هاي درسي، از سه لايه تشكيل مي‌شود: آموزش در مورد شهروندي؛ آموزش از طريق شهروندي و آموزش براي شهروندي.

The purpose of this research is to synthesize a number of studies that focus on citizenship education in curriculum in different countries. To this end, international research studies have been systematically selected, structured, and categorized using the method of Research synthesis, international studies on the amount of attention and allocation of concepts related to citizenship education in curriculum. At the screening stage, 11 studies that have these features have been selected and synthesized from their findings based on the principles of data integration, rethinking and rearrangement. The results of the research show that the important environmental factors that have been addressed in the overall structure of citizenship education curricula are historical traditions, geographic location, socio-political structure, economic system and global trends. Another part of the results is that citizenship education in the curriculum of some countries is based on the expression of minor cultural values, as well as national laws, and in others, they are neutral to values. Finally, the results indicate that citizenship education in the curriculum consists of three layers: education about citizenship; education through citizenship and education for citizenship.