اثر ويژگي هاي مرتبط با شوري خاك بر كيفيت رنگريزه هاي ريشه گياه روناس (Rubia tinctorum)

The Effect of Parameters Related to Soil Salinity on Madder (Rubinia tinctorum) Pigment Quality

ريشه هاي گياه روناس داراي رنگدانه هايي است كه مي تواند براي توليد يكي از بادوام ترين رنگ هاي قرمز گياهي استفاده شود و در رنگرزي به ويژه در صنعت فرش استفاده مي شود. به منظور بررسي تاثير شوري بر افزايش يا كاهش ميزان رنگدانه اي گياه روناس، آزمايشي در قالب طرح كاملا تصادفي و در سه تكرار انجام گرفت. بر اساس مدل رنگي طراحي شده نزديك به بينايي انسان و نتايج اين مطالعه مشخص شد كه ميزان روشنايي (L*) با افزايش شوري خاك كاهش يافت، اما زردي و آبي بودن رنگ پشم (B*) و ميزان قرمزي و سبزي رنگ پشم (A*) با افزايش شوري خاك تا سطح 8 دسي زيمنس بر متر افزايش يافت. همبستگي مثبت بين مولفه A* و پارامتر Ca+Mg و همبستگي منفي بين مولفه L* با پارامتر Ca+Mg در سطح آماري پنج درصد مشاهده شد. بين مولفه B* و اسيديته آب نيز همبستگي مثبت ديده شد. سه مدل رگرسيون غير خطي بين صفات خاك و صفات مرتبط با رنگ برازش داده شد كه نمايانگر تنوع خاص پارامترهاي مرتبط با رنگ نمونه هاي پشم رنگ شده تحت شرايط شوري مختلف است. اين مدل ها رابطه مناسب و قابل قبولي را بين شرايط رشد روناس و صفات مرتبط با رنگ L*، A* و B* توصيف كردند. با توجه به مقاومت بسيار زياد روناس به شوري، افزايش شوري در آب و خاك محيط كشت روناس باعث تقويت و بهبود كيفيت رنگي روناس شده است و كاربرد آن در مناطق شور مركزي ايران اقتصادي است.

The roots of the madder plant (Rubinia tinctorum) contain some pigments that can be used to produce the red dyes. In order to study the effect of salinity on alterations in the amount of plant pigment an experiment was conducted according to a completely randomized design with three replications. Based on the CIE XYZ color space model designed close to human color vision, the results showed that increasing soil salinity decreased the value of The lightness value parameter (L*), but the A* (redness and greenness) and B* (yellowness and blueness) values were increased with increasing soil salinity up to the level of 8 dSm-1. There was a significant positive correlation between A* value and Ca + Mg and a significant negative correlation between L* value and Ca+Mg at the 5% level. Fitting three nonlinear regression model to data, simulated and described the variation of colorimetric specification of woolen samples dyed under different madder dyes and salinity conditions. These models proved to be an appropriate and reasonable link between madder growth conditions and colorimetric specification of woolen samples dyed such as L*, A* and B* values. Due to the high resistant characteristics of madder to salinity, increasing salinity in the madder root zone lead to acceptable quality and efficiency of pigment production and to expand the possibilities for economic production of Rubinia tinctorum in soil salinity in the central arid region of Iran.