شناسايي و ارزيابي مؤلفه‌هاي نظام مالياتي سازگار با توسعه اقتصادي كشور با استفاده از روش تركيبي دلفي و تصميم‌گيري چند معياره

Identifying and Evaluating Components of Tax System Compatible with Economic Development of Iran Using Delphi Combined Method and Multi-Criteria Decision Making

از آنجا كه نظام مالياتي منبع اصلي درآمد دولت و ابزار سياست مالي براي توزيع درآمد و ثروت بوده و حساسيت زيادي نسبت به نوسانات اقتصادي و شوك‌هاي توليد ناخالص داخلي دارد، عامل تعيين كننده در تحقق اقتصاد تلقي مي‌شود. بنابراين تحول نظام مالياتي در راستاي بهبود وضعيت آن به لحاظ كاركردهاي آن و در راستاي دستيابي به اهداف مدنظر در قانون برنامه ششم به ويژه اهداف كمي آن، امري ضروري مي‌باشد. از اين رو پژوهش حاضر، در ابتدا به بررسي وضعيت فعلي نظام مالياتي در چارچوب شاخص‌هاي مالياتي و تبيين هدف‌گذاري‌هاي برنامه ششم در خصوص هريك از اين شاخص‌ها پرداخته و سپس با توجه به چالش‌هاي عمده نظام مالياتي كشور، برنامه‌هايي به منظور ايجاد تحول در نظام مالياتي كشور ارائه خواهد شد. هدف اين پژوهش، از يك طرف ارزيابي نظام مالياتي كشور است و از طرف ديگر رتبه‌بندي سامانه‌اي منتخب امور مالياتي مي‌باشد. براي شناسايي نظام مالياتي در ابتدا توسط خبرگان، مؤلفه‌هاي اصلي شناسايي شده توسط 10 خبره با رويكرد دلفي ارزيابي شده و در نهايت 31 مؤلفه كه در نظام مالياتي احتمال وجود آن مي‌رفت، شناسايي شدند. سپس مؤلفه‌هاي شناسايي شده با روش DANP ارزيابي شدند و ناكار آمدي سيستم حقوقي به عنوان مهمترين مؤلفه معرفي شد. همچنين؛ نتايج ويكور نشان داد رتبه بندي سازمان‌ها، ابتدا سازمان امور مالياتي استان البرز، سپس سازمان امور مالياتي استان تهران و رتبه سوم نيز به سازمان امور مالياتي استان كرمانشاه تعلق گرفت.

Since the tax system is the main source of government revenue and fiscal policy instruments for distributing income and wealth and is highly sensitive to economic fluctuations and shocks to GDP, it is considered to be the decisive factor in the realization of the economy. Therefore, the evolution of the tax system is necessary to improve its status in terms of its functions and to achieve the objectives set forth in the Sixth plan, in particular its quantitative objectives. The present study first examines the current state of the tax system within the framework of tax indices and explains the objectives of the Sixth plan for each of these indices and then, considering the major challenges of the tax system, plans to create changes in the country's tax system. The purpose of this study is to evaluate the tax system of the country on the one hand, and on the other hand, to rank the selected tax system. To identify the tax system by experts, the principal components identified by the 10 experts were assessed using the Delphi approach and finally by the 31 components that were probable in the tax system. Then the identified components were evaluated by DANP method and the inefficiency of the legal system was introduced as the most important component. Also, Vikor's results showed that the first rank Alborz Province Tax organization, then Tehran Province Tax belonges to Organization and the third rank belonged to Kermanshah Tax Organization.