عينيت معرفت شهودي در عرفان اسلامي

يكي از مسائل مهم در حوزه فلسفه عرفان، واقعيت متعلقات شهود عرفاني است؛ و از جمله مسائل مهم اين بخش پاسخ به اين پرسش است كه چگونه مي‌توان عينيت در معرفت شهودي را با توجه به مباحث معرفت‌شناختي و فلسفي واقعيت، توجيه نمود. در اين جستار سعي شده است تا مسئله عينيتِ معرفت شهودي در عرفان اسلامي مورد بررسي قرار گيرد. عينيت در اين مقاله به دو معنا به كار رفته است: يكي به معناي كانتي آن، كه طبق آن كانت ملاك اصلي عيني بودن را فهم مشترك و قابل امتحان بودن آن براي همه مي‌داند، و بر اساس اين ديدگاه معرفت شهودي در عرفان نيز مي‌تواند داراي عينيت باشد؛ زيرا اين معرفت از طريق سلوك عملي با دستوالعمل‌هاي مشابه، و طي منازل و مقامات معين زير نظر شيخ يا مراد براي سالكان قابل حصول است؛ بنابراين لزوم حضور شيخ و طي مقامات سلوك را مي‌توان ملاك اصلي براي اين عينيت، دانست؛ و ديگري به معناي خارجيت و واقعيت -در مقابل ذهنيت- است، يعني متعلق عرفان امري واقعي و جدا از توهم و ذهنيت عارف و داراي عينيت است. بر اين اساس طبق نظريه صدق در باب مطابقت، اين عينيت معياري براي سنجش اعتبار و تمايز آن با موهومات صرفاً ذهني است.