آمايش فضاي سبز شهري با استفاده از روش تحليل سلسله ‌مراتبي، مطالعه موردي: شهر گرگان

Spatial Planning with an Emphasis on Locating the Optimal Green Space; Case Study: Gorgan City

شهرنشيني پديده‌اي در حال پيشرفت است و تحليل مكان مناسب و نحوۀ توزيع جغرافيايي فضاي سبز شهري در توسعه آتي شهر نقش بسزايي دارد. فضاي سبز به‌عنوان يكي از شاخص‌هاي توسعه ‌يافتگي جوامع محسوب مي­ شود و براي اين‌كه بتواند نقش‌ها و عملكرد‌هاي خود را به ‌خوبي ايفا كند اولين و مهم‌ترين گام، تعيين بستر مناسب براي آن است. در اين تحقيق با توجه به آمايش فضايي منطقۀ مورد مطالعه، شهر گرگان به عنوان يكي از شهرهاي متوسط-اندازه از توزيع بهينۀ پراكنش جغرافيايي فضاي سبز شهري برخوردار نبوده است؛ لذا اين پژوهش با ارائۀ الگوي مناسب به­ دنبال توزيع بهينۀ فضاي سبز در اين شهر با توجه به مفاهيم تحليل فضا، آمايش شهري، توسعۀ پايدار و عدالت اجتماعي مي­ باشد. جهت تعامل دروني سازمان فضايي محدودۀ مورد مطالعه، با تأكيد بر يافتن مكان مناسب براي احداث فضاي سبز از معيار­هاي نزديكي به مراكز فرهنگي، تجاري، مسكوني، دسترسي به شبكه ارتباطي و فاصله از صنايع، تأسيسات و فضاي سبز موجود استفاده شده است. در ادامه براي هركدام از اين معيارها، لايه ­هاي اطلاعاتي در محيط GIS تهيه و به‌ منظور الگوسازي، هر يك از لايه­ ها بر اساس ميزان اهميت در مكان­ يابي فضاي سبز با روش تحليل AHP، وزن­ دهي شد. سپس در Spatial Analyst نقشه­ هاي ادغام شدۀ وزن و فاصلۀ عوامل مؤثر موجود نسبت به فضاي سبز مورد هدف، استخراج گرديد. در انتها نتايج حاصل از تلفيق لايه‌ها، منجر به طبقه­ بندي زمين­ هاي منطقه براي انتخاب پهنه ­هاي مناسب جهت ايجاد فضاي سبز جديد شد. نتايج پژوهش مبيّن آن است كه مناطق با ارزش بسيار مناسب و مناسب براي احداث فضاي سبز انتخاب و با نقشه كاربري اراضي شهر گرگان مقايسه گرديده است؛ لذا بر اين اساس، پيشنهاد مي‌شود فضاي سبز مورد نياز در نقاط منتخب يعني در غرب و شمال­ شرق شهر گرگان برنامه ­ريزي و احداث گردد.

Spatial Planning and Analysis with an Emphasis on Locating the Optimal Green Space; Case Study: Gorgan City Urbanization is a developing phenomenon and analyzing the appropriate location and the way of geographical distribution of urban green spaces has an effective role in development and future of city. Parks and urban green spaces are such applications which their division and distribution have great importance in the city. Green spaces as one of indexes of development of Societies have envirenmental, social, cultural, economic and physical dimensions, and for playing better the role and operation the Initial and the most important step is to consider the appropriate basis. The research is going to prove that meduim sized city Gorgan doesn't have optimal geographical distribution of urban green spaces; Therefore, by using appropriate patern it is going to distribute green space sufficiently, based on the concepts of sustainable development and social justice, calling for internal interaction of spatial organization on field of study with stressing on obtaining appropriate location to build green space indexes of neighborhood to cultural, commercial, residential, access points, and distance to industries, installation and existing green‌ space are being used. Then, for every affecting factors on green spaces locating information layers in GIS being provided and for patterning, based on importance, each layer by using AHP in green space locating being weighted. Finally, obtaining results of composing layers based on AHP model is leading to classify the lands of the region to select the appropriete spaces in order to planning and building the green spaces.