راهبردهاي ارتقاء مديريت بحران در سكونتگاه‌هاي غيررسمي كلان شهر تهران

Crisis Management Promotion Strategies in Informal Residences in the Metropolitan of Tehran

زمينه و هدف: سكونتگاه هاي غيررسمي، سكونتگاه هاي خودرو و خود انگيخته با حداقل و ناچيزترين امكانات هستند كه با وضعيتي اسف بار در گوشه و كنار شهرها شكل گرفته اند و به روند گسترش روزافزون خود ادامه مي دهند. قطعاً يكي از وجوه بارز اين وضعيت اسف بار، كالبد نامناسب و فقر اجتماعي و اقتصادي ساكنان اين سكونتگاه ها است. لذا جهت تعديل وضعيت نامناسب و توانمندسازي اين مناطق، آگاهي از وضعيت گذشته و حال اين سكونتگاه ها يكي از ضروريات است. اين تحقيق با اين هدف به بررسي شاخص هاي كالبدي، اجتماعي، اقتصادي و زيست محيطي سكونتگاه هاي غيررسمي كلانشهر تهران پرداخته است. روش: روش تحقيق در اين بررسي مبتني بر روش توصيفي-تحليلي است. در گردآوري داده‌ها و اطلاعات، از مطالعات كتابخانه‌اي-اسنادي و ميداني استفاده ‌شده است. در تحليل داده‌ها از آزمون‌هاي آماري توصيفي و استنباطي بهره‌گيري شده است. جامعه آماري پژوهش شامل ساكنين 6 سكونتگاه غيررسمي واقع در حاشيه كلان شهر تهران مي باشد. يافته ها: شاخص اقتصادي سكونتگاه‌هاي غيررسمي تهران با 99 درصد اطمينان از نقطه نظر قوت(با ميانگين97/3) بالا‌تر از حدمتوسط و فرصت(با ميانگين15/2) پايين‌تر از حدمتوسط مي‌باشد. همچنين شاخص اقتصادي سكونتگاه‌هاي غيررسمي از نقطه نظر ضعف(با ميانگين 50/4) و تهديد(با ميانگين 58/4) با 99 درصد اطمينان بالاتر از حدمتوسط مي‌باشد. نتيجه گيري: در تعيين استراتژي‌هاي مربوط به مديريت بحران سكونتگاه‌ها، عوامل دروني و بيروني شاخص اجتماعي، تهديدات و نقاط قوت و ضعف شاخص محيط‌زيستي، عوامل بيروني (فرصت و تهديد) و نقاط ضعف شاخص اقتصادي، بايد در اولويت قرار گيرد. بنابراين به منظور مديريت بحران سكونتگاه‌هاي غيررسمي شهر تهران اين استراتژي‌ها پيشنهاد مي‌گردد: عدم تمركز برنامه‌ها و احياء دوباره برنامه‌ريزي مشاركتي ساكنان هماهنگ با سنن و فرهنگ، بكارگيري تيم‌هاي تخصصي متشكل از متخصصان برنامه‌ريز محيط‌زيست، كارشناسان جامعه‌شناسي و اقتصادي و با تجربه براي ساماندهي محله، تأمين امنيت و به رسميت شناختن حق سكونت براي ساكنان، پژوهش در خصوص نوآوري براي اصلاح باز زنده‌سازي محله و برخي سكونتگاه‌ها، تدوين ضوابط و مقررات شهري و ساختماني متناسب با كم‌ درآمدها، برقراي امنيت ساكنين، استفاده بهينه از فضاهاي خالي درون بافت، افزايش خدمات آموزشي و فني در محله‌هاي اين سكونتگاه‌ها.

Background and objective: Informal settlements are self-motivated settlements with minimal and insignificant facilities that have been formed in a deplorable situation in the corners of the cities and continue to expand. Certainly, one of the obvious aspects of this deplorable situation is the inappropriate body and social and economic poverty of the residents of these domiciles. Therefore, in order to moderate the unfavorable situation and empower these areas, it is obligatory to be aware of the past and present situation of these domiciles. For this purpose, this study has examined the physical, social, economic, and environmental indicators of informal domiciles in the metropolis of Tehran. Methodology: The research method in this study is based on a descriptive-analytical method. In collecting data and information, libraryattributive and field studies have been used. In the analysis of the data, descriptive and inferential statistical tests have been used. The statistical population of the study includes residents of 6 informal domiciles located on the outskirts of the metropolis of Tehran. Findings: The economic index of informal domiciles in Tehran with 99% confidence in the strong point of view (with an average of 3.97) is higher than the average and the opportunity (with an average of 2.15) is lower than the average. Also, the economic index of informal domiciles is higher than the average in terms of weakness (with an average of 4.50) and threat (with an average of 4.58) with 99% confidence. Conclusion: In determining strategies related to crisis management of settlements, internal and external factors of the social index, threats and strengths and weaknesses of the environmental index, external factors (opportunities and threats) and weaknesses of the economic index should be given priority. Therefore, in order to manage the crisis in informal settlements in Tehran, these strategies are proposed: decentralization of programs and revival of participatory planning of residents in accordance with traditions and culture; Using specialized teams consisting of environmental planners, sociological and economic experts, and experienced to organize the neighborhood; Ensuring security and recognition of the right of residence for residents; Research on Innovation to Improve Neighborhood Rebuilding and Some Settlements; Development of urban and construction rules and regulations appropriate to low incomes; Establishing the security of the residents; Optimal use of empty spaces within the tissue; Increase educational and technical services in the neighborhoods of these settlements.