توصيف و بررسي پوشاك رستم در شاهنامه دستنويس 953ه.ق پاريس

رستم يكي از اسطوره‌هاي نام دار شاهنامۀ فردوسي است كه به لقب پلنگينه پوش نيز شهرت دارد. فردوسي در شاهنامه، خفتاني به ‌نام ببر بيان بر تن رستم مي‌كند و در كنار آن در روايات حماسي غرب ايران نيز كلاهي از پوست سر ديو سفيد (كلاه كله پلنگي) بر سر رستم مي‌نهند. بدين‌سان ببر بيان و كلاه كله پلنگي نماد تصويري رستم مي‌شود كه در اكثر نگاره‌هاي نسخ مصور از شاهنامه، شناس‌نامۀ‌ تصويري وي است. در ميان نسخ مصور، نسخۀ شاهنامۀ دست نويس953هـ.ق پاريس متعلق به مكتب دوم تبريز و قزوين عصر صفوي به جهت داشتن تصاويري واضح از پوشاك، منبعي مناسب براي پژوهش در اين حوزه است. از آن‌جا كه نمادهاي فرهنگي اسطوره‌ها در آثار هنري بازنمود پيدا مي‌كنند، اين پژوهش گامي در جهت شناسايي و ريشه‌يابي نمادهاي ياد شده است و از اين‌رو ميزان پاي بندي به نمادهاي اسطوره‌اي در نگاره‌هاي تاريخي را مي‌توان سنجيد. پرسشِ پژوهش اين است: نگارگر نسخۀ 953 هـ.ق پاريس از پوشاك تا چه ميزان در نمايش رستم به عنوان يك اسطوره ـحماسه استفاده كرده است؟ با توجه به مطالعات و بررسي‌هاي صورت گرفته، نگارگر نسخۀ 953 هـ.ق پاريس، با آگاهي از متن شاهنامه و تحت تأثير نگارگري روايي، در ترسيم رستم به هنگام نبرد، از پوشاك در جهت القاي اسطوره‌وار بودن اين شخصيت بهره برده و هم چنين به الگويِ مرسوم زمان خود (صفوي) نيز وفادار بوده است. نويسنده در پژوهش انجام شده بر اين نكته اذعان دارد كه هنرمند قرن دهم هجري، به جهت وجود بسترهاي مناسب علمي و هنري و دست رسي به نسخ مصور قرون ماقبل خود، چنان پرورانده شده كه در هنرنمايي، با درايت و به طور آگاهانه از پوشاك در جهت نمايش بهتر قدرت و نيروي خارق‌العاده رستم در شاهنامۀ953 هـ .ق بهره برده است.