آموزش علوم ديني در مساجد خراسان بزرگ در عصر ساماني

سده هاي ميانه اسلامي را به يك اعتبار مي توان عصر فعاليت هاي آموزشي مساجد دانست. با گذر از دوره فتوح اسلامي كه غازيان و مجاهدان در سلسله مراتب عاليۀ آن جاي داشتند، نوبت به علما رسيد كه تمدن اسلامي براي تحكيمِ مباني علمي و نظري خود به آن ها محتاج بود. برگزاري حلقه هاي علمي و حضور قاريان، محدثان، مفسران و فقها در مساجد، نشان دهنده پويايي و رشد اين نهاد ديني و آموزشي در اين برهه از تاريخ اسلام بود. اين كه در اين ميان، كاركردهاي آموزشي مساجد ساماني از چه صبغه اي برخوردار بود و علماي تحت سيطره اين خاندان حكومتگر در رشد علوم ديني در دنياي اسلام چه نقشي ايفا نمودند، عمده ترين پرسشي است كه اين مقاله مي كوشد تا براي آن پاسخي جستجو كند. يافته هاي اين پژوهش كه مبتني بر روش كيفي و رويكرد توصيفيتحليلي است، نشان مي دهد كه سياستِ مذهبي امراي ساماني همسو با خلفاي عباسي، در پرورش علوم ديني در خراسان و ماوراءالنهر موثر واقع شد. از سوي ديگر، اهتمام علماي قلمرو ساماني در برگزاري جلسات آموزشي و تدريس علوم ديني در مساجد، موجب اقبال طلاب از سراسر جهان اسلام به خراسان و ماوراءالنهر، با هدف كسب علم از محضر آن ها گرديد.