تحليل باستان‌شناختي چشم‌انداز فرهنگي شهرستان بردسكن در دوران اسلامي (از ابتدا تا قرن 13 ق)

اساساً مفهوم چشم انداز با اين ديدگاه وارد ادبيات باستان‌شناسي شد كه در قالب مطالعات محيطي، بافتي و فضايي به نحوه شكل گيري الگوهاي استقراري انساني و ميزان شناخت انسان از عوامل تأثيرگذار محيطي بپردازد و تغييرات چشم انداز طبيعي را بر چشم انداز فرهنگي به نمايش گذارد. اين نوشتار به روش ميداني، داده هاي فرهنگي و طبيعي حاصل از بررسي هاي باستانشناسي،جغرافيايي و كتابخانه اي استفاده از منابع تاريخي و همچنين بهره گيري از سيستم اطلاعات جغرافيايي استوار است. هدف از مقالهٔ حاضر پاسخ به چگونگي تأثير عوامل طبيعي بر محوطه هاي دوران اسلامي و تبيين چشم انداز فرهنگي منطقه مي باشد. در بررسي باستان شناسي، ۵۷ محوطهٔ دوران اسلامي شناسايي گرديده و تاريخ گذاري نسبي براي اين محوطه ها ارائه شده است، به اين صورت كه محوطه هاي مربوط به قرون اوليه با ٣١ %، قرون مياني نيز ٣١ % است و ٢٧ % از مجموع محوطه هاي دوران اسلامي در بازهٔ زماني قرون متأخر قرار ميگيرند. در اين ميان ١١ % از محوطه ها قابل تاريخ گذاري نسبي نيستند.با توجه به تحليل هاي صورت گرفته مبتني بر GIS مراكزِ جمعيتي دوران اسلامي شهرستان بردسكن تحت تأثير شرايط محيطي خاص خود شكل گرفتهاند، با اين ويژگي كه تأثير متغيرهاي طبيعي بر عوامل انساني مختلف يكسان نبوده است. با توجه به چشم انداز منطقه، متغيرهاي مهمي از جمله: شيب زمين و نوع خاك بر تراكم و مساحت محوطه ها تأثير قابل توجهي داشته است و در عين حال پراكندگي و فاصله زياد محوطه ها از آبهاي سطحي گوياي واكنش چشم انداز فرهنگي منطقه به محدوديت هاي متغير محيطي بوده است و در عين حال برخي از سازه هاي تاريخي ارتباط تنگاتنگي با آب هاي سطحي دارند.