اثرات مقادير زير كشنده (LC25) اسانس رازيانه و پونه روي پارامترهاي زيستي زنجرك خرما (Ommatissus lybicus (Homoptera: Tropiduchidae

The effects of sublethal doses (LC25) of fennel and pennyroyal essential oils on biological parameters of Dubas bug, Ommatissus lybicus (Homoptera: Tropiduchidae)

زنجرك خرما Ommatissus lybicus يكي از آفات مهم خرما در بسياري از نقاط جهان و ايران است. براي كنترل اين آفت در نواحي كه آلودگي بالا است از آفت‌­كش­‌ها استفاده مي­‌شود. باتوجه به خطر آفت‌­كش­‌ها، مطالعه در مورد جايگزين­‌هاي بي‌خطر ضروري به­ نظر مي­‌رسد. هدف از اين مطالعه ارزيابي اثرات زير كشنده (LC25) اسانس گياهان پونه و رازيانه روي پارامترهاي جدول زندگي زنجرك خرما با استفاده از جدول زندگي دوجنسي مي­ باشد. مقادير LC25 براي اسانس پونه و اسانس رازيانه به ­ترتيب 23 و 30 ميكروليتر بر ليتر بود. نتايج نشان داد كه اسانس­‌ها باعث كاهش معني­‌داري در باروري، تعداد روزهاي تخم‌­ريزي و نرخ بقا پيش از بلوغ زنجرك خرما شدند. بيشترين و كمترين دوره پيش از بلوغ به­ ترتيب در اسانس پونه (0/21±76/09 روز) و شاهد (0/24±73/88 روز) مشاهده گرديد. همچنين، بيشترين طول عمر بالغين در شاهد (0/32±16/63 روز) و كمترين آن در اسانس پونه (0/42±16/00 روز) بود. به علاوه، پارامترهاي جدول زندگي مانند نرخ ذاتي افزايش جمعيت و نرخ خالص توليد­مثل به­ طور معني­‌داري با استفاده از اسانس­‌ها كاهش يافتند. اسانس­‌ها باعث كاهش نرخ بقا و اميد به زندگي زنجرك خرما شدند. كمترين نرخ بقا، mx و exj در تيمار اسانس پونه مشاهده شد. نتايج نشان داد كه اسانس پونه نسبت به اسانس رازيانه داراي تاثيرات بيشتري روي پارامترهاي بيولوژيكي، نرخ بقا و باروري زنجرك خرما مي­‌باشد.

Dubas bug, Ommatissus lybicus, is one of the serious pest of palm trees throughout the world and Iran. Pesticides are applied in highly infested areas. In order to risk of pesticides, it is necessary for safe alternatives. The aim of this study was the evaluating of sublethal (LC25) effects of fennel and pennyroyal essential oils on life table parameters of Ommatissus lybicus using two-sex life table. The LC25 values for fennel and pennyroyal essential oils were 23 and 30 µL/L, respectively. The results show that the essential oils caused the significant decreasing of fecundity, oviposition days and immature survival rate of Dubas bug. The highest and lowest immature stages period was on fennel (76.09±0.21 days) and control (73.88±0.24 days). Also, the highest adult longevity was on control (16.63±0.32) and the lowest was on fennel (16.00±0.42). The total developmental time of Dubas bugs was significantly decreased in essential oil treatments. Therefore, essential oils decreased the life table parameters including r, λ and R0, significantly. The essential oils treatment decreased survival rate and life expectancy of Dubas bug. The lowest survival rate, mxj, exj were observed in pennyroyal treatment. Our results showed that the pennyroyal essential oil was more effective than fennel essential oil on biological parameters, survival rate and fecundity of Dubas bugs.