اثر شدت چرا بر تركيب، تراكم و درصد تاج پوشش گياهي و ويژگي‌هاي خاك در مراتع حريم روستا (مطالعه موردي: مراتع حريم روستاي تولكلو مغان)

به منظور بررسي اثر گراديان چرا در ميزان تخريب مرتع، در اين پژوهش اثر سه شدت چرايي (چراي سبك، متوسط و سنگين) بر شاخص هاي پوشش گياهي و ويژگي هاي خاك در مراتع روستاي تولكلوي پارس آباد در استان اردبيل مورد ارزيابي قرار گرفت. در هر شدت چرايي، سه خط نمونه، و در هر خط نمونه برداري 10 پلات يك مترمربعي برداشت شد. در هر پلات ويژگي هاي تركيب و تراكم گونه اي، درصد تاج پوشش هر يك از گونه ها، لاشبرگ، خاك لخت و سنگ و سنگريزه ثبت شد. نمونه برداري خاك از عمق 0 تا 30 سانتي متري، در پلات هاي اول، پنجم و دهم هر خط نمونه برداري برداشت و به عنوان يك نمونه در نظر گرفته شد. اندازه گيري ويژگي هاي خاك شامل اسيديته، هدايت الكتريكي، سديم، منيزيم، كليسم، پتاسيم، آهك، فسفر، كربن آلي، ماده آلي و درصد ذرات شن، سيلت و رس انجام شد. براي بررسي اثر شدت چرا بر كليه ويژگي هاي اندازه گيري شده از آزمون تجزيه واريانس و از آزمون دانكن براي مقايسه ميانگين ها و گروه بندي آنها استفاده شد. نتايج نشان داد با افزايش شدت چرا، درصد تاج پوشش به طور معني داري كاهش (0.01 p) و ميزان خاك لخت (0.01 p) و سنگ و سنگريزه (0.05 p) افزايش يافته است. گونه هاي خوشخوراك Trigonella monspeliaca L. و Astragalus rostratus C.A. Mey. داراي بيشترين درصد پوشش (به ترتيب 30.94 و 6.44)، تراكم (به ترتيب 104.23 و 12.10) در چراي سبك بودند و به تدريج با افزايش شدت چرا از درصد گونه هاي خوشخوراك كاسته (0.01 P) و به درصد گونه هاي كلاس II و III افزوده شد. نتايج نشان داد كه با افزايش شدت چرا از مقدار كربن آلي، ماده آلي، رس، پتاسيم، منيزيم، اسيديته كاسته شده است (0.01 p)، ولي بر مقدار هدايت الكتريكي، فسفر، كلسيم، آهك و شن افزوده شده است (0.01 P). در مجموع چراي شديد دام باعث كاهش درصد تاج پوشش كل، تغيير تركيب گونه اي و در كل باعث ناپايداري اكوسيستم مرتعي شده است. بنابر نتايج اين تحقيق، چهارچوب فاصله از روستا براي ارزيابي تخريب مراتع منطقه دشتي مغان مناسب مي باشد، ولي براي نتيجه گيري نهايي نياز به پژوهش بيشتر در اين منطقه مي باشد. با توجه به نتايج، مراتع روستاي تولكلو بطور متوسط تخريب شده است.