رهيافتي پديدارشناسانه به آيين «شاه شتر قرباني» در عصر قاجاريه

آيين »شاه شتر قرباني « يكي از آيين هايي است كه گزارش هاي متعددي از برپايي آن در دورۀ قاجاريه ثبت شده است. در اين آيين، فردي كه شبيه شاه آرايش شده بود، در روز عيد قربان بر شتري مي نشست و پس از نحر شتر، به زير مي افتاد و سلطنت ظاهري اش را ازدست مي داد. پرسش آن است كه چرا حكومت اجازه مي داد فردي كه آرايشي كاملاً شبيه شاه داشت، اين گونه تحقير شود و چرا اين مراسم در روز عيد قربان برگزار مي شد؟ فرض پژوهش آن است كه اين آيين در امتداد آيين پادشاهي هاي موقت برگزار مي شده است. اين باور كه ضعف يا بيماري پادشاه سبب ساز خشك سالي، بيماري هاي همه گير و قحطي مي شود، مردمان را به قتل پادشاه، پيش از بروز نشانه هاي ضعف در او وامي داشت تا روحش در سلامتي كامل به جانشينش منتقل شود. پس از مدتي، قتل شاه نما يا پادشاه موقت جايگزين قتل پادشاه اصلي شد و با گذر زمان، قتل او نيز به تحقير تخفيف يافت. در برخي فرهنگ ها نيز حيواني به جاي او قرباني مي شد.در اين ميان، آيين »شاه شتر قرباني « به گونه اي منحصر به فرد هم تحقير و تنبيه شاه نما را دربر دارد و هم قرباني كردن يك حيوان را. تشابه قرباني كردن حيوان در اين آيين و سنت اسلامي عيد قربان، سبب شده است، برگزاركنندگان از مشروعيت عيد قربان براي استمرار اين آيين بهره ببرند. روش پژوهش، پديدارشناسي هوسرل است.