ارزيابي برخي روابط تجربي برآورد زمان تمركز و شناسايي مهم ترين عوامل فيزيوگرافي مؤثر بر آن در حوزه سد قشلاق

برآورد زمان تمركز، يكي از مهم ترين مباحث در مطالعات فيزيوگرافي و هيدرولوژي حوزه هاي آبخيز است و برآورد نسبتاً صحيح آن تأثير زيادي در محاسبه ي ديگر پارامترهاي هيدرولوژي، خصوصاً دبي اوج سيلاب دارد. با وجود ارائه فرمول هاي تجربي متعدد و كاربرد گسترده آنها در ايران، تا كنون در حوزه سد قشلاق در مورد بهترين رابطه و مهم ترين پارامترهاي فيزيوگرافي حوزه و ميزان تأثيرگذاري آنها بر كاهش يا افزايش زمان تمركز مطالعه اي انجام نشده است. لذا در اين تحقيق علاوه بر بررسي شانزده رابطه تجربي برآورد زمان تمركز كه در كشور ما نيز از كاربرد گسترده اي برخوردارند، اقدام به ارائه روشي براي تجزيه ضرايب مسير پارامترهاي مهم فيزيوگرافي حوزه با زمان تمركز شد. بدين منظور ابتدا با استفاده از مقادير واقعي زمان تمركز حاصل از رديابي محلول نمك، دقت روابط تجربي توسط دو شاخص آماري MRE و RMSE ارزيابي و بهترين روابط تجربي برآورد زمان تمركز انتخاب شد. سپس با استفاده از روش تجزيه مسير (Path Analysis) تأثير مستقيم و غيرمستقيم ده مورد ازمهم ترين پارامترهاي حوزه اي بر زمان تمركز مشخص شد. نتايج نشان داد كه در حوزه سد قشلاق سنندج از بين روابط بررسي شده فرمول هاي كاليفرنيا و برانسلي ويليامز به ترتيب بهترين معادله هاي برآورد زمان تمركز مي باشند (ميانگين درصد خطاي نسبي به ترتيب 1/41 و 5/43 درصد). هم چنين فرمول هاي چاو و جانستونكروس نيز نتايج متوسط و نسبتاً مناسبي را ارائه نموده ند (ميانگين درصد خطاي نسبي كمتر از 57%). نتايج تجزيه مسير نيز نشان داد كه پارامتر طول متوسط آبراهه داراي بالاترين اثر مثبتي (10/1) و مساحت حوزه داراي بيش ترين اثرات منفي (207/0 ) بر زمان تمركز است.