بررسي نحوه تشكيل و طبقه بندي خاك هاي موجود در يك رديف پستي و بلندي در منطقه فسارود داراب (استان فارس)

Soil Genesis and Classification of Available Soils Along a Toposequence in Farsarood Region of Darab City, Fars Province

مطالعه خاك ها در امتداد يك رديف پستي و بلندي، اصل مهمي براي بيان مفهوم تكامل و تغييرپذيري مكاني خاك ها است كه به صورت پيوسته در امتدادي مشخص تشكيل شده اند. هدف اصلي اين پژوهش بررسي دو رويكرد كاني شناسي رس و شاخص شباهت سورنسون در توصيف تشكيل و تكامل خاك هاي موجود در اراضي منطقه فسارود (داراب) مي باشد. سه واحد فيزيوگرافي؛ واريزه هاي سنگريزه دار، دشت دامنه اي و دشت سيلابي در منطقه تعيين شدند. نه پدون مشاهداتي بر اساس نقشه واحدهاي فيزيوگرافي منطقه در امتداد شمال غربي - جنوب شرقي حفر گرديدند. خاك هاي واقع در دشت سيلابي به صورت تيپيك اندواكوئپتز و اكسي اكوئيك هاپل يوستپز رده بندي شده اند كه فرآيندهاي گلي زيشن و اكسيداسيون احياء در آنها رخ داده است. دو زيرگروه خاك فلوونتيك هاپليوستپز و تيپيك كلسي يوستپز در واحد فيزيوگرافي دشت دامنه اي شناسايي شدند كه به ترتيب وقوع دوره اي فرآيندهاي فرسايش و رسوب منجر به كاهش نامنظم كربن آلي و تشكيل افق زير سطحي كلسيك از مهمترين مشخصه هاي آنها مي باشد. موقعيت واريزه هاي سنگريزه دار داراي تيپيك يوست اورتنتز است كه خاكي جوان و با بيش از 60 درصد سنگريزه در افق زير سطحي مي باشد. كاني شناسي رس نشان داد كه كاني هاي اسمكتيت، ايلايت، كلرايت، پاليگورسكيت و كائولينيت كاني هاي موجود در موقعيت واريزه هاي سنگريزه دار، دشت دامنه اي و دشت سيلابي مي باشند. نتايج شاخص تشابه خاكرخي از سطح راسته، زيرراسته، گروه بزرگ، زيرگروه و فاميل بترتيب 0.5, 0.54, 0.55, 0.74 , 0.74 حاصل شد كه داراي روندي افزايشي مي باشد. به طور كلي رويكرد كمي شاخص تشابه نسبت به كاني شناسي رس بهتر توانسته است تغييرات خاك ها را در موقعيت هاي مختلف شيب توصيف نمايد.

Surveying of soils along a toposequence is a primary key for identification of the spatial variability and development of soils that have been performed continuously at a certain direction. The main objective of this study is to assess both clay mineralogy and Sorensen similarity index to describe the genesis and development of soils in Fasarood region. In this context, three major physiographical units were recognized in this area (i.e., Colluvial fan, Piedmont plain and Flood plain). Moreover, nine presentative pedons were digged according to physiographical map units in the direction of NW to SE. Typic Endoaquepts and Oxyaquic Haplustepts are identified as dominant soils in the flood plain in which the redoximorphic and gleyzation processes have been occurred. Fluventic Haplustepts and Typic Calciustepts were recognized in the piedmont plain along with an irregular decrease in organic-carbon content as well as calcic horizon, caused by erosion and sedimentation, respectively. Typic Ustorthents is the major soil of Colluvial fan that have more than 60% coarse fragment in subsurface horizon. The results revealed that smectite, illite, cholorite, palygorskite and kaolinite were dominating minerals in colluvial fan, piedmont plain and flood plain. According to the similarity index, 0.5, 0.54, 0.55, 0.74 and 0.74 were achieved for order, suborder, great group, sub group, and family levels, respectively. Generally, similarity index could better describe soil variation in different slope position than clay mineralogy due to its quantity approach.