مقايسه كارايي مدل فرسايش دامنه‌اي (HEM) در اراضي كشت ديم‌ و شخم خورده (مطالعه موردي ايستگاه تحقيقات كشاورزي خسبيجان اراك)

فرسايش خاك و توليد رسوب در سطح حوزه هاي آبخيز از جمله مشكلات موجود در زمينه بهره برداري از منابع طبيعي بوده و هم چنين از مهمترين معظلات زيست محيطي كنوني جهان به شمار مي آيد. بنابراين تخمين ميزان فرسايش خاك و توليد رسوب داراي اهميت فراواني مي باشد. اين امر در مناطق نيمه خشك به دليل تعداد كم رگبارها و در عين حال شدت بالاي آن ها ضرورت بيش تري دارد. در اين راستا ارزيابي فرسايش خاك با استفاده از مدل هاي موجود به عنوان يكي از ابزارهاي مهم مديريتي و تبيين شيوه هاي صحيح حفاظت منابع آب و خاك ضروري است. با اين حال در بسياري از موارد مدل هاي هيدرولوژي بدون واسنجي در شرايط مختلف مورد استفاده قرار مي گيرند. اين پژوهش با هدف ارزيابي كارايي مدل فرسايش دامنه اي (HEM) در دو كاربري موجود در مناطق نيمه خشك شامل اراضي ديم و اراضي شخم خورده در ايستگاه تحقيقات منابع طبيعي خسبيجان طرح ريزي شده است. به منظور اجراي مدل كليه اطلاعات ورودي مورد نياز آن شامل عمق رواناب، درصد پوشش زميني، بافت خاك، طول و تندي شيب براي 16 رگبار تعيين شد. در مرحله واسنجي و اعتبارسنجي به ترتيب از 75 و 25 درصد داده ها استفاده شد. نتايج نشان داد كه مدل فرسايش دامنه اي بدون واسنجي قادر به برآورد رسوب خروجي از پلات ها نمي باشد. با اين حال توانايي مدل مذكور در كاربري هاي ديم زار و اراضي شخم خورده با واسنجي عامل فرسايش پذيري با ضريب تبيين بهترتيب 61/0 و 78/0 و خطاي تخمين به ترتيب 38 و 25 درصد قابل قبول و خوب ارزيابي شد. هم چنين نتايج به روشني نشان دهنده دقت بيش تر مدل فرسايش دامنه اي در اراضي شخم خورده مي باشد.