تبيين مراتب و عوالم هستي از منظر علامه طباطبايي با تكيه بر آراي فلسفي، قرآني و عرفاني ايشان

در مقاله حاضر سعي بر اين است تا نظر علامه طباطبايي به عنوان يك فيلسوف متأله، مفسر بزرگ و آشنا با گستره انديشه و مباني عرفان اسلامي معاصر در باب مراتب و عوالم هستي و ارتباط آن با اسماء و صفات الهي و عالم امر و خلق مورد بررسي و اعتقادات فلسفي، قرآني و عرفاني وي مورد مداقه قرار گيرد. آنچه از مطالعه آثار علامه طباطبايي به دست مي‌آيد اين است كه وي در تقسيم‌بندي مراتب عالم داراي دست كم سه ديدگاه فلسفي، قرآني و عرفاني بوده است و با توجه به هر كدام از اين سه ديدگاه، تقسيم بندي جداگانه‌اي انجام داده است. وي در آثار فلسفي خود از سه عالم سخن مي‌گويند: عالم عقل، عالم مثال و عالم ماده و ماديات؛ نيز در تفسير الميزان كه با روش تفسيري آيه به آيه انجام گرفته است موجودات و عوالم هستي را به عالم امر و عالم خلق تقسيم نموده است اما در ديدگاه مبتني بر آموزه‌هاي عرفاني، از عالمي كه از لحاظ مرتبه وجودي مقدم بر همه عوالم فلسفي است يعني عالم اسماء و صفات بحث كرده است. لذا مراد نگارنده بر اين است تا علاوه بر تبيين دقيق اين سه ديدگاه، همخواني يا عدم همخواني اين ديدگاه‌ها را مشخص و ديدگاه قرآني و عرفاني وي را با ديدگاه فلسفي مورد تطبيق و بررسي قرار دهد. روش كار در اين مقاله به صورت توصيفي – تحليلي و با مراجعه به منابع دست اول و منابع كتابخانه‌اي صورت گرفته است.