فنآوري‌هاي بومي قنات و نقش آن در معماري پايدار (بررسي موردي: شهر يزد)

احداث و بهره‌گيري از قنات بستر تاريخي و تمدني گسترده‌اي را معرفي مي‌كند كه قرون متمادي در فلات مركزي ايران رواج داشته و منشاء تحولاتي بوده است. قنات علاوه بر مباني تكنيكي و زيباشناسي اوج هنر توسعه‌گري ايراني را علاوه بر بستر زمين در لايه‌هاي زيرين زمين به منصه ظهور رسانده است. بررسي اين پديده شگرف در پيش و بعد از اسلام در ايران منشاء ايجاد بناها و ابنيه‌اي شده است كه بازتابي از اعتقادات و ارزشهاي مادي و معنوي را معرفي و منتقل مي‌كند. اين ارزش در لايه هاي شكلي و محتوايي جامعه و بالاخص شهرسازي و معماري بازتاب يافته است و سبك زندگي را معرفي مي كند كه معرفت و جهان بيني را با نظم نوين همساز و هم آورا مي سازد. اين تحقيق از اين نظر مفيد است كه اطلاعات مختصر‌ي از تاريخ شكل‌گيري قنات و تأثير اين پديده شگرف بر پايداري جوامع انساني را مورد واكاوي قرار داده است هدف از اين تحقيق شناخت كاركرد قنات در فلات مركزي ايران به عنوان يكي از فنآوريهاي بومي بوده و تأثير فرهنگي آن در ايجاد برخي ابنيه عام المنفعه مانند: آب انبار، حمام و پاياب كه در ارتباط تنگاتنگ با قنات شكل مي‌گيردرا مورد واكاوي قرار خواهد داد. كه با استفاده از منابع كتابخانه‌اي و ميداني اطلاعات گردآوري شده و بررسي مي‌گردد. نتيجه تحقيق مشخص ميكند، قنات بعنوان يكي از فنآوري هاي بومي شريان حياتي و زيرساخت شكل‌گيري شهرها را تعيين نموده است. به نحوي كه سازماندهي شهرها و نيز بناهاي عام‌المنفعه كه ريشه در فرهنگ و سنت‌هاي تاريخيمذهبي ايران داشته نقش قنات را در توسعه بناها نشان مي‌دهد. همچنين قنات كاركردي چند منظوره داشته؛ برخي از قنوات صرفاً براي كشاورزي ايجاد شده و برخي ديگر براي شرب و بعضاً نيز پس از گذر از داخل شهر و طراوت بخشي به محلات به مصرف كشاورزي مي‌رسيده است.